INOS Jaarverslag 2010

16
finAnciËn
16.1
finAncieel beleid
Financieel beleid kan omschreven worden als het geheel aan activiteiten en de inrichting van de organisatie die ervoor zorgt
dat financiële middelen zo worden ingezet dat zij in dienst staan van het onderwijsinhoudelijke beleid. Om te bewaken dat
de juiste keuzes worden gemaakt bij de inzet van financiële middelen, dat de resultaten daarvan bewaakt worden en dat
waar nodig de keuzes bijgesteld worden, heeft INOS een financiële Planning en Control cyclus ingericht. Figuur 1 laat zien
dat gedurende het kalenderjaar er een volledige Plan, Do, Check en Act cyclus doorlopen wordt (PDCA cirkel). Dit proces
herhaalt zich jaarlijks.
Figuur 1
Figuur 1
Een belangrijk onderdeel van de Planning & Control cyclus is de financiële Meerjarenraming. Hierin wordt op basis van een
inventarisatie van interne en externe ontwikkelingen gekeken hoe de begrotingen zich de komende vijf jaar zullen ontwikkelen.
De Meerjarenraming vormt belangrijke informatie voor de Raad van Toezicht, het College van Bestuur en de directeuren
bij het bepalen of en hoe er moet worden bijgestuurd. Jaarlijks vindt een analyse van het eigen vermogen plaats, waarbij
gekeken wordt of nieuwe ontwikkelingen effect hebben op het eigen vermogen dat INOS nodig heeft om de toekomst van de
organisatie te garanderen. Op verzoek van het ministerie van OC&W heeft de Commissie Don daar in 2009 onderzoek naar
verricht. In een uitgebreide rapportage zijn er nieuwe richtlijnen bepaald. INOS heeft die richtlijnen in 2010 verder uitgewerkt,
zodat ze ook voor onze organisatie goed toepasbaar zijn.
Om die analyse te kunnen maken wordt het eigen vermogen gesplitst in een viertal bestanddelen. Een eerste deel van het
eigen vermogen is de zogenaamde transactieliquiditeit. Dit is de hoeveelheid eigen vermogen die garandeert dat betalingen
en ontvangsten makkelijk kunnen plaatsvinden. Het gaat bijvoorbeeld om het ontvangen van geld vanuit het ministerie, het
betalen van salarissen en leveranciers. Een tweede deel van het benodigde eigen vermogen wordt gevormd door de financieringsliquiditeit.
Het is het deel van het eigen vermogen dat nodig is voor de financiering van investeringen. Dit betreft
bijvoorbeeld de aanschaf van meubilair, onderwijsmethodes of digitale schoolborden. Aangezien INOS bezig is met het
wegwerken van achterstanden, lag het investeringsniveau hoger dan het niveau dat INOS op langere termijn nodig heeft.
Belangrijk is dat daar voldoende voor wordt gereserveerd. Een derde onderdeel van het eigen vermogen wordt gevormd
door de risicobuffer. Deze buffer zorgt ervoor dat tegenvallers tijdelijk opgevangen kunnen worden en dat er mogelijkheden
zijn om organisatorische maatregelen te kunnen nemen als dat noodzakelijk blijkt.
Deze denkwijze over het eigen vermogen is nieuw binnen het onderwijs. Pas sinds 2009 zijn er richtlijnen opgesteld, maar
goed onderbouwde kengetallen en rekenmodellen zijn nog niet beschikbaar. INOS heeft daarom in 2010 geïnvesteerd in
het zelf ontwikkelen van een model voor het bepalen van de benodigde risicobuffer. In dit model is eerst een inventarisatie
gemaakt van alle risico’s die mogelijk binnen INOS kunnen optreden. Vervolgens is gekeken wat het mogelijke financiële
gevolg van deze risico’s is en wat daarbij de kans is dat deze daadwerkelijk optreden. In het kader van de Meerjarenraming
heeft INOS zich beperkt tot de risico’s die op stichtingsniveau relevant zijn. Vervolgens is bepaald welke risicobuffers voor
INOS nodig zijn.
In het eigen vermogen zitten als vierde bestanddeel nog de bestemmingsreserves. Dit zijn toezeggingen, die in het verleden
gedaan zijn, maar die pas in de toekomst financieel effect hebben. Het grootste deel van de bestemmingsreserves wordt
op dit moment gevormd door gespaarde BAPO-rechten. Mocht daar tot 2009 nog een aparte voorziening voor gecreëerd
worden, sinds 2010 is dit niet meer toegestaan. INOS heeft ervoor gekozen deze rechten transparant als bestemmingsreserve
op te nemen in het eigen vermogen. Zo wordt gegarandeerd dat de gespaarde rechten van medewerkers eenduidig terug te
vinden zijn.
INOS heeft op dit moment nog een beperkte vrije reserve. Deze vrije reserve is in de afgelopen jaren als gevolg van de implementatie
van het Strategisch Meerjaren Beleidsplan afgebouwd (zie figuur 2). Dit is gedaan door extra investeringen in
onderwijskwaliteit, innovatie, zorgstructuren, opzetten van een administratie organisatie en het wegwerken van achterstanden
in onderhoud en onderwijshuisvesting.
90 jaarverslag 2010 jaarverslag 2010 91
Financieel resulaat
in euro x 1.000
Figuur 2
Ontwikkeling financieel resultaat INOS totaal
2000
1500
1000
500
0
-500
-1000
-1500
-2000
-2500
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
begroot financieel resultaat totaal incl. financiële baten/lasten
gerealiseerd financieel resultaat incl. financiële baten/lasten
Heeft de Planning & Control cyclus zijn nut al in 2009 bewezen, in 2010 is de noodzaak om het model te hanteren nog
groter. Een reeks aanzienlijke bezuinigingen is - met beperkte bekendmaking vooraf- door het ministerie doorgevoerd. De
bezuinigingen in 2010 die gerelateerd worden aan Passend Onderwijs hebben laten zien dat de risicobuffers zoals die berekend
zijn, zeer realistisch zijn. De grote stroom van aangekondigde, vertraagde dan wel versnelde, gewijzigde en vervolgens
weer herziene veranderingen vanuit het ministerie, vraagt om een continue bijstellen van prognoses en acties. Er is wat dat
betreft minder verschil tussen de financiële wereld in de onderwijssector en het bedrijfsleven dan menigeen zou denken.