ARGUS fotoJAARboek 2012

| 114 mede door de overheid aangemoedigd om te kiezen voor een systeem van niet-grondgebonden intensieve veehouderij. ‘Ze bevinden zich eigenlijk in
een uitzichtloze situatie,’ zegt Dua. ‘Onze intensieve varkens- en pluimveehouders hebben zich zwaar in de schulden gewerkt en bevinden zich in een
olie-intensieve en op termijn niet leefbare business.’
We kunnen de scheefgetrokken situatie tussen noord en zuid alleen oplossen als we ook de manier waarop we voedsel wereldwijd verhandelen onder
de loep durven nemen. ‘We moeten ervoor zorgen dat kleine boeren in het Zuiden een eerlijke prijs krijgen voor hun producten,’ zegt Vera Dua. ‘De
politici moeten ervoor zorgen dat de regels van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) veranderen als het over voedsel gaat. Voedsel is geen waspoeder,
maar een essentieel element van het menselijk bestaan. Er moeten mijns inziens specifieke regels gelden voor basisbehoeften als voedsel en drinkwater.
Dat kan op twee manieren. Ofwel komt er een aparte organisatie om de voedselketen te beheren, ofwel moet de WTO andere regels hanteren voor
voedsel. Eigenlijk zouden groepen van landen hun grenzen moeten kunnen sluiten als duidelijk wordt dat hun voedselsoevereiniteit in het gedrang komt.
En wij in het Noorden zouden onze grenzen moeten kunnen afsluiten voor producten die niet aan bepaalde ecologische grondregels voldoen. Ik denk
dan aan palmolie waarvoor tropisch regenwoud is moeten sneuvelen, boontjes uit Kenia en andere allesbehalve duurzame producten.’
Agro-ecologie
Behalve betere infrastructuur voor het Zuiden, het aanwenden van landbouwgrond voor voedselproductie en het aanpassen van de wereldhandelsregels
voor voedsel, is er een vierde transitie nodig, die een nieuwe landbouwtechniek introduceert: de agro-ecologie. Vera Dua legt uit: ‘Dat is
klimaatarme landbouw met veel minder CO 2 -uitstoot, die terdege rekening houdt met natuurlijke processen en bodemvruchtbaarheid. Agro-ecologie
betekent trouwens geen terugkeer naar oude en niet altijd even efficiënte of milieuvriendelijke landbouwpraktijken, maar wel rekening houden met de
spelregels van de natuur. Zo pleit de FAO er bijvoorbeeld voor om niet langer te ploegen maar de bodem zijn werk te laten doen. Maar waar het vooral
om draait in agro-ecologie is diversiteit in ruimte en in gewassen. De klassieke landbouw houdt er niet van om verschillende teelten te mengen – koffie,
maïs, graangewassen – maar als je dat wel doet en de afzonderlijke opbrengsten optelt, zijn de resultaten veel beter voor de boer. Bovendien zijn er veel
minder bestrijdingsmiddelen en meststoffen nodig en is het risico op misoogsten beter gespreid.’ Met diversiteit in de agro-ecologie wordt niet alleen
die tussen soorten, maar ook de diversiteit binnen landbouwgewassen zelf bedoeld, legt Vera uit. ‘Vroeger waren er tienduizenden planten en rassen
die dienden voor menselijke voeding. Nu kan je 90% van wat we eten wereldwijd herleiden tot twaalf gewassen en binnen die gewassen gebruiken we
slechts een beperkt aantal rassen. Dat verhoogt de kwetsbaarheid. We moeten die oude kennis dringend terug valoriseren.’
Een ander groot voordeel van agro-ecologie is dat het een zeer arbeidsintensieve wijze van landbouw bedrijven is, gaat Vera Dua voort. ‘Je hebt tien
keer meer arbeidskrachten nodig voor agro-ecologische landbouw dan in intensieve landbouw. Nu krijg je wereldwijd stadsvlucht omdat de landbouw
geen perspectief biedt, waardoor er een probleem van voedseltekort ontstaat. Eigenlijk moeten we de arme boeren uit het Zuiden juist op het platteland
houden, zorgen dat ze daar een toekomst hebben en voedsel produceren.’
Wat kunnen wij doen?
Zowel kleinschalige, individuele initiatieven als grootschalige economische en systeemveranderingen zijn nodig om de situatie van de boeren en het
milieu in het Zuiden (en bij ons) te verbeteren. Daar kunnen wij als westerlingen door ons koop- en consumptiegedrag effectief toe bijdragen, elke dag
opnieuw. ‘Als elke vleeseter één vleesloze dag zou inlassen, is bij wijze van boutade al een zevende van het probleem opgelost’, zegt Dua. ‘We moeten
ook beter opletten waar ons voedsel vandaan komt. De korte keten is daarbij zeer belangrijk. Het is beter om een product van hier te kopen dan een