ARGUS fotoJAARboek 2012

Rik De Vreese is bio-ingenieur, specialisatie
bosbouw. Hij werkte zeven jaar voor
de Vereniging voor Bos in Vlaanderen en
bereidt momenteel een doctoraat voor
over de sociale aspecten van ecoysteemdiensten
van bossen aan de VUB.
Uit de bosbarometer van de Vereniging voor Bos in Vlaanderen (VBV) blijkt dat het met de creatie van bossen in Vlaanderen slecht is gesteld. Erger
nog, Vlaanderen is een netto ontbosser. Zo ging in 2010 maar liefst 232 ha bos tegen de vlakte. Het blijkt bijzonder moeilijk om meer bos te creëren,
ondanks alle beloften en goede voornemens uit het verleden. Zo beloofde de Vlaamse regering in de periode van 1994 tot 2012 in totaal 13.664 ha
extra bos te creëren. Dat komt neer op 760 ha per jaar, maar in 2010 werd slechts een schamele 21 ha bebost door particulieren en lokale overheden
en helemaal niets door de Vlaamse overheid. Hoe komt dat?
Om te beginnen is er de overdreven administratieve rompslomp, zegt Rik De Vreese. ‘Zo heb je tot vijf vergunningen en adviezen nodig om een bos
te mogen planten. De ruimte in Vlaanderen is bovendien zeer beperkt. En de uitvoering van het Ruimtelijk Structuurplan verloopt zeer moeizaam bij
gebrek aan visie.’
In het overheersende discours van de laatste twintig jaar wordt alles door een economische bril bekeken, ook de natuur. Van lieverlede zijn ook natuurbeschermers
de taal van het geld beginnen te spreken. Zo kunnen we de waarde van een bos of een ander stuk natuur afwegen tegen de waarde
van een menselijke activiteit die ervoor in de plaats zou komen. ‘Eigenlijk betreur ik het dat alles in cijfers moet worden uitgedrukt,’ zegt Rik De Vreese.
‘Maar dat is nu eenmaal de realiteit. Naast de economische is er ook de enorme maatschappelijke waarde van bossen. Daarnaast is er de niet in geld
uit te drukken emotionele band die veel mensen met bomen hebben. Kijk maar hoe veel mensen er op straat komen als er ergens bomen dreigen te
worden gekapt.’
Functies van het bos
Steeds meer studies bewijzen zwart op wit wat we al lang intuïtief weten: bossen zijn niet alleen economisch waardevol, ze zijn ook van wezenlijk belang
voor het menselijk welbevinden, voor onze geestelijke en fysieke gezondheid. Rik De Vreese lijst de waarde van bossen op. ‘Puur economisch gezien is
er de productie van biomassa. Hout is een fantastisch product, maar beleidsmatig is er te weinig aandacht voor de productie van kwaliteitshout binnen
duurzaam bosbeheer. Kappen is geen taboe: je kan een boom laten doodgaan, dat is misschien natuurlijker, maar het is zinniger hem als grondstof te
gebruiken. Hout is een product dat zich perfect laat recycleren zonder veel kwaliteitsverlies. Later kan het een tweede leven hebben in bijvoorbeeld
OSB-platen en later een derde leven als biomassa voor verbranding.’ De recente onheilsberichten over de toename van schadelijk fijn stof door het
verbranden van biomassa relativeert De Vreese. ‘Ik kan me best voorstellen dat er schadelijke uitstoot wordt gecreëerd wanneer Jan met de Pet in
zijn stoof geverfd hout verbrandt, maar een lokale biomassacentrale voorzien van de nodige filters is een heel ander verhaal. Dat is als het vergelijken
van een oude niet-gekeurde dieselwagen met een gloednieuw lpg-model. Bovendien is biomassa verbranden een onontbeerlijke toevoeging aan de
groenestroommix, wanneer water-, wind- of zonne-energie onvoldoende stroom produceren.’
De milieufunctie van het bos is al even belangrijk: om te beginnen is er de opslag van CO 2 , waarbij overigens 50% van het totaal onder de grond wordt
opgeslagen. Daarnaast is er de schermfunctie van bossen, bijvoorbeeld langs wegen en rond industrieterreinen. Een kanttekening: ‘Die functie heeft
meer te maken met perceptie dan met effectief meetbare reductie van lawaai- en visuele hinder. Het is plaatsefficiënter een geluidsscherm te plaatsen
langs een autoweg dan een rij bomen, maar een aangenamer zicht zorgt wel degelijk voor minder overlast.’
Voorts is er het recreatieve aspect van bossen. Mensen houden ervan om tijd in bossen door te brengen, er te wandelen, te spelen of te sporten. ‘De
studies over het psychische welbevinden zijn veel overtuigender dan die over de fysische effecten van tijd doorbrengen in het bos,’ merkt De Vreese op.
41 |