ARGUS fotoJAARboek 2012

Marc Peeters is expert biodiversiteit en
werkt bij het Nationaal knooppunt voor
het biodiversiteitsverdrag.
Steeds meer overheden, wetenschappers, bedrijven en burgers maken werk van het behoud en het herstel van de biodiversiteit, de soortenrijkdom van de
miljoenen verschillende soorten dieren, planten, zwammen en micro-organismen die op onze aarde leven. Geen redelijk mens ontkent dat de soortenrijkdom
de laatste jaren zwaar onder druk staat, in de eerste plaats door toedoen van de mensheid. Volgens een conservatieve schatting van het WWF gaan
er jaarlijks tussen de 200 en de 2.000 soorten verloren. Conservatief, want eigenlijk weten we niet precies hoeveel soorten dieren en planten er op aarde
leven en is men het er niet altijd over eens wat een soort en een ondersoort is. Ongeveer 1,9 miljoen soorten zijn wetenschappelijk in kaart gebracht, een
veelvoud is nog onontdekt. Sommige soorten sterven uit nog voor ze zijn ontdekt.
Als er zulke alarmerende berichten opduiken, staan er altijd sceptici klaar, denk maar aan het welles-nietesspel over de klimaatsverandering, ondanks overtuigend
wetenschappelijk bewijs. Eind vorig jaar publiceerde de Nederlandse filosoof Bas Haring het boek Plastic Panda’s, met de provocerende stelling dat
het niet echt wat uitmaakt dat de biodiversiteit massaal verdwijnt. ‘Het klopt zeer waarschijnlijk dat het leven op aarde niet zal vergaan als de helft van de
biodiversiteit verdwijnt,’ zegt Marc Peeters. ‘Maar er is tegenwoordig toch iets anders aan de hand dan in vorige periodes waarin de biodiversiteit onder druk
stond. In tegenstelling met de vijf vorige uitstervingsgolven op aarde is het geen externe factor zoals een komeetinslag, een ijstijd of een vulkaanuitbarsting,
maar een element zelf van de biodiversiteit die voor het verdwijnen van soorten zorgt: de mens. We dragen dus wel degelijk een grote verantwoordelijkheid.
Een ander verschil is dat in alle andere uitstervingsgolven vooral dieren zijn uitgestorven: wezens die wat hogerop in de voedselketen staan. Momenteel
worden ook planten bedreigd en getroffen. Zij vormen de basis van de voedselketen.’
Marc Peeters legt uit: ‘Dat een toppredator verdwijnt, hoeft voor de werking van het ecosysteem niet meteen een ramp te zijn. Een andere predator neemt
zijn plaats en functie in. Maar als de basis van de voedselketen verdwijnt en er bovendien heel veel natuurlijke rijkdommen zoals watervoorraden en andere
grondstoffen worden vervuild en uitgeput door de mens, heb je echt wel een probleem.’
Het belang van biodiversiteit kan je zelfs in economische termen meten, stipt Marc Peeters aan. Professor Robert Constanza heeft in Nature berekend dat
de waarde van de ecosysteemdiensten tot drie keer de waarde van de hele wereldeconomie overtreft. Constanza schat de waarde van de biodiversiteit op
minimum 16 à 54 miljard US dollar per jaar en het wereld-BNP op circa 18 miljard dollar.
Als een soort verdwijnt, betekent dat altijd een verlies voor de biodiversiteit, alhoewel het dikwijls slechts een miniem effect heeft op het functioneren van
een bepaald ecosysteem. Maar als sommige soorten onder druk komen te staan, betekent dat niet minder dan een ecologische ramp. Dat is bijvoorbeeld
het geval voor bijen, waar de laatste jaren alarmerende berichten over verschenen. En terecht. ‘Bijen zijn verantwoordelijk voor de bestuiving van meer dan
70% van de belangrijkste voedingsgewassen,’ zegt Marc Peeters. ‘Nu al zijn er gebieden waar mensen met een penseeltje bloesems moeten bestuiven omdat
er niet genoeg bijen zijn.’
BiodiverCITY
Wereldwijd vormt het inpalmen en het versnipperen van de natuurlijke ruimte door de mens de grootste bedreiging voor de biodiversiteit, door de oprukkende
landbouw, het transport, de groter wordende steden, de bevolkingsgroei, het toerisme ... De tijd dat we bij behoud van biodiversiteit uitsluitend
dachten aan ongerepte streken, bossen en regenwouden, is voorbij. Zoals ook blijkt uit de kind- en jongerenvriendelijke tentoonstelling BiodiverCITY in het
Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen waar Marc Peeters werkt, wordt er steeds meer aandacht besteed aan biodiversiteit in steden, de
belangrijkste habitat van de mens. Momenteel woont meer dan 50% van de wereldbevolking in steden. Tegen 2050 zal dat wellicht voor 70% van de naar
schatting 9 miljard mensen het geval zijn. Vier Europeanen op vijf wonen vandaag al in verstedelijkt gebied. Het inzicht dat steden niet langer woestijnen van
staal, glas, beton en asfalt mogen zijn, maar ook plaats moeten bieden aan groene ruimten en biodiversiteit, wint veld.
97 |