ARGUS fotoJAARboek 2012

Frans Fierens is chemicus en administratief
directeur bij IRCEL, de intergewestelijke
cel die zich met de luchtkwaliteit in de
Belgische regio’s bezighoudt.
België scoort niet goed op het gebied van luchtkwaliteit. De voor de menselijke gezondheid schadelijke fijn stof-, NO x - en ozonconcentraties blijven te
hoog. Dat kunnen we helaas niet in één vingerknip veranderen, ook omdat de hele wereld mee vervuilt en lucht nu eenmaal niet wordt tegengehouden
door geografische grenzen. Maar een ander wagenpark, een lagere maximumsnelheid, een andere vorm van landbouw en energie-opwekking zouden
heel wat verschil kunnen maken.
Fijn stof in de atmosfeer is bijzonder schadelijk voor de gezondheid. Het veroorzaakt en verergert luchtwegenaandoeningen en tast op lange termijn de
longfunctie aan. Fijn stof wordt ingedeeld volgens grootte, gaande van PM 0.1 (deeltjes kleiner dan 1 micron) tot PM 10, deeltjes kleiner dan 10 micron.
Een micron of micrometer is één duizendste van een millimeter. Deeltjes kleiner dan PM 2.5 zijn vooral afkomstig van menselijke processen, met name
het verkeer. Bij hoge verbrandingstemperaturen, zoals in de motoren van voertuigen, oxideert de stikstof in de lucht en vormt het stikstofoxiden (NO x ).
Stikstofoxiden bestaan uit stikstofmonoxide (NO) en het irriterende stikstofdioxide (NO x ). Ook hoge ozonconcentraties zijn ongezond, vooral voor
ozongevoelige personen zoals kinderen, bejaarden en mensen die last hebben van hun luchtwegen. Ozon wordt niet rechtstreeks uitgestoten, maar
ontstaat wanneer stikstofoxiden en vluchtige organische stoffen (VOS) onder invloed van zonlicht en warmte met elkaar reageren.
De intergewestelijke cel die zich met de luchtkwaliteit in de Belgische regio’s bezighoudt, IRCEL informeert de bevolking onder andere over de aanwezigheid
van fijn stof en houdt de ozonconcentraties in de gaten. Frans Fierens heeft goed en slecht nieuws over de luchtkwaliteit in ons land. ‘De laatste
decennia is de luchtkwaliteit in ons land ontegensprekelijk verbeterd, maar toch blijft de impact van luchtverontreiniging door vooral fijn stof belangrijk.
Ook ozon blijft een probleem. De ozonpieken nemen door Europese maatregelen wel af, maar de achtergrondconcentraties blijven hoog. Dat laatste
is het gevolg van de toenemende luchtvervuiling in de rest van de wereld, met name in China en India, waar de normen veel minder streng zijn en de
industrie veel erger vervuilt. In China worden nog volop kolencentrales gebouwd en het wegverkeer neemt er exponentieel toe. Luchtverontreiniging
stopt helaas niet aan de lands- of regiogrenzen.’
Dat de ozonpieken minder frequent voorkomen, is goed nieuws voor mensen die gevoelig zijn voor ozon, maar daarmee zijn niet alle gezondheidsperikelen
van de baan. Uit een recente studie blijkt dat ook de chronische impact van ozon, aan lagere concentraties, kan leiden tot longproblemen en
longziekten.
Normen
België haalde in het verleden de Europese fijnstofnorm niet. Ook wat dat betreft, zijn we erop vooruitgegaan. Frans Fierens: ‘De laatste 10 jaar zijn de
jaargemiddelde fijnstofconcentraties met ongeveer 20% gedaald. Toch blijven we op te veel dagen te veel fijnstof meten. Ook in 2011 halen we de Europese
daggrenswaarde voor fijn stof niet. Bovendien zijn de Europese normen nog een stuk minder streng dan wat de Wereldgezondheidsorganisatie
(WHO) als norm vooropstelt: voor PM 2.5 is de Europese norm 25 microgram, terwijl de WHO 10 microgram vooropstelt. Er is dus nog heel wat
werk voor de boeg.’
Bij de strijd tegen fijn stof kan je niet anders dan vaststellen dat we tot nog toe voor een aantal verkeerde oplossingen hebben gekozen. Een groot probleem
blijft de verdieseling van het Belgische wagenpark. Door het accijnsverschil is diesel goedkoper aan de pomp dan benzine. Daarom kiezen 8 op
de 10 Belgen bij een nieuwe auto voor een (meestal duurdere) dieselmotor, ook al is zo’n voertuig pas rendabel voor wie meer dan 15.000 à 20.000 km
per jaar rijdt. Wie alleen maar korte afstanden aflegt kiest sowieso beter voor een benzine-, LPG- of hybride wagen. Bovendien stoot een dieselmotor
meer schadelijke stoffen uit dan een benzinewagen. Roetfilters zijn zeer efficiënt om de roetuitstoot te verminderen, zegt Frans Fierens. Maar er is een
65 |