ARGUS fotoJAARboek 2012

Henk Maeckelberghe is coördinator
sturing en rapportering water bij de
Vlaamse Milieumaatschappij.
De Vlaamse Milieumaatschappij vierde in 2011 haar twintigjarige bestaan. Er is reden tot tevredenheid, want het is beter gesteld met de toestand
van ons water dan twee decennia geleden. Maar om de biodiversiteit helemaal op peil te krijgen, moeten we sommige dingen fundamenteel anders
aanpakken. Ondanks de gunstige evolutie in het waterbeleid is er nog heel veel werk aan de winkel om het water beter te zuiveren, te vermijden dat
ongewenste stoffen in het water belanden, de kringloop van het water in evenwicht te krijgen en zowel de terugkerende wateroverlast als de dreigende
waterschaarste een halt toe te roepen.
Biodiversiteit
In 1991 was het met waterzuivering droevig gesteld. Toen werd slechts 30% van het Vlaamse afvalwater gezuiverd. Tegenwoordig passeert bijna 80%
van al het afvalwater door een waterzuiveringsinstallatie. Wat daarom nog niet wil zeggen dat ons oppervlaktewater nu helemaal ‘zuiver’ is. Ingenieur
Henk Maeckelberghe van de Vlaamse Milieumaatschappij zegt: ‘Waterkwaliteit heeft voor iedereen een andere betekenis. Het betekent iets anders
voor een visser dan voor de chemische industrie of voor een waterwinningsbedrijf. De Europese kaderrichtlijn verkiest de uitdrukking “toestand van
een waterlichaam.” Dat impliceert dat je niet alleen naar de stoffen moet kijken die er in het water zitten, maar ook naar de interactie met de oever,
de biotoop en naar de specifieke doelstellingen voor het soort oppervlaktewater, zoals de Polders, de Kempische beken en zo voort. De biologische
normen zijn anders naargelang het type waterlichaam en dat is niet meer dan logisch. Voor een vijver gelden dan ook andere normen dan voor pakweg
de Schelde.’
Waar in vroegere tijden de chemische analyse van het water voorop stond, staat die nu ten dienste van de biologie van het water. In wezen streeft de
Kaderrichtlijn Water naar meer biodiversiteit. De ultieme doelstelling van het Europese en het daarvan afgeleide Vlaamse waterbeleid is dat waterplanten
en andere organismen zich in een goede toestand zouden bevinden. Zo’n gezonde, evenwichtige biotopen, dat is voor vele waters voorlopig nog
een verre wensdroom. De huidige toestand van de meeste Vlaamse waterlichamen is nog altijd niet echt geweldig te noemen. ‘Als je zou beoordelen in
hoeveel watersystemen de toestand voor alle door ons onderzochte parameters goed is, dan is het resultaat ongeveer nul,’ zegt Maeckelberghe onomwonden.
‘Maar de vraag is wat je bereikt door binair – nul of één, slecht of goed – te denken en te communiceren. Het maakt bijvoorbeeld wel degelijk
een zeer wezenlijk verschil uit of je anderhalve keer of honderd keer de norm overschrijdt, alhoewel je in beide gevallen niet aan de norm voldoet. Het
is belangrijk de vooruitgang die er is op het gebied van waterkwaliteit naar waarde te schatten. Daarom moedigen we mensen en bedrijven aan om hun
inspanningen verder te zetten. Je kunt pas vooruitgang boeken door factor per factor verbeteringen aan te brengen. Kortom, de complexiteit van de
waterproblematiek vergt een complex beleid.’
Landbouw en industrie
Wie zijn de grote boosdoeners als het op waterverontreiniging aankomt? ‘Een groot probleem is de overmatige aanwezigheid van nutriënten zoals
stikstof en fosfor in het water,’ zegt Maeckelberghe.
Telkens opnieuw komt in dit verband de landbouwsector in het vizier, alhoewel ook daar belangrijke inspanningen werden geleverd. Dat desondanks het
aandeel van de landbouw in de problematiek relatief groot blijft of misschien zelfs toeneemt, is eenvoudig te verklaren, zegt Henk Maeckelberghe: ‘De
industrie levert grote inspanningen, deels uit goede wil, deels daartoe gedwongen door vergunningen en deels om minder heffingen te moeten betalen.
De openbare waterzuivering wordt steeds verder uitgebreid en Aquafin verwijdert een zeer groot deel van de stikstof en het fosfor uit het afvalwater.’
Onze vaderlandse landbouw stoot echter op de grenzen van wat ons kleine ecoysteem aankan. ‘We hebben eigenlijk weinig oppervlaktewater en in
51 |