ARGUS fotoJAARboek 2012

| 28 langdurig uitvallen van de stroom bewaard zullen blijven. ‘Sommige soorten zijn van bijzonder grote economische waarde en op die manier zijn we altijd
zeker dat we ze kunnen herintroduceren, mocht er ooit een grote ramp plaatsvinden’, zegt Jan Rammeloo.
De Plantentuin bezit een indrukwekkende collectie wilde bonen die gedroogd en bij lage temperatuur (-20 tot -70°) worden bewaard mét behoud van
kiemkracht. ‘In zo’n collectie kunnen zeer interessante genen aanwezig zijn,’ legt Jan Rammeloo uit. ‘Niet onbelangrijk als je weet hoeveel mensen zich
dagelijks voeden met bonen. Sommige wilde bonen zijn bijzonder giftig, maar bezitten dan weer een resistentie tegen bepaalde plagen en schimmels.
Dat genetisch materiaal kan ingekruist worden in cultuursoorten, of via genetische manipulatie nog veel sneller in de soort worden ingebracht. We doen
dat niet zelf, maar we leveren wel het materiaal dat dat mogelijk maakt.’
Terwijl de zaadbanken verspreid over de wereld als heuse Arken van Noach met uitsterven bedreigde en andere belangrijke soorten trachten te bewaren
voor na de zondvloed, stilt de mens zijn honger met steeds minder soorten en variëteiten. ‘Daar is een zeker gevaar aan verbonden,’ zegt Jan
Rammeloo. ‘Het klassieke voorbeeld is de aardappelziekte. Als je op een nauwe basis zit en je krijgt te maken met een parasiet kunnen de problemen
snel uit de hand lopen. Enige diversiteit is niet slecht, maar je moet niet fanatiek zijn. Het is niet zo dat we met alle alternatieve crops de wereld zullen
voeden. Het grootste probleem van onze wereld is dat we met veel te veel mensen zijn. Als men biodiversiteit wil beschermen, zal men iets moeten
doen aan de overbevolking. Dat valt buiten ons werkterrein, maar we moeten dat wel durven te zeggen. Een tweede groot probleem is watertekort.
Over het schaarse drinkbaar water op de wereld zullen nog oorlogen gevoerd worden. We zullen allemaal moeten leren spaarzamer om te gaan met
de grondstoffen. Wij moeten in het Westen de hand in eigen boezem steken, want wij zijn de oorzaak van de ontbossing in het Zuiden. En daarnaast
zouden bepaalde organisaties in Afrika nadrukkelijk moeten durven pleiten voor het gebruik van voorbehoedsmiddelen.’
Biodiversiteit in Afrika
De Nationale Plantentuin heeft zelf heel wat projecten lopen in Afrika, waarbij onder andere hulp wordt geboden bij het restaureren en digitaliseren
van de herbaria van Burundi en Congo. Door de burgeroorlog, de exploitatie van natuurlijke grondstoffen en de algehele wetteloosheid is het met de
biodiversiteit in sommige streken van Congo erg pover gesteld, met name in de Bas-Congo. Economische welvaart die aan zeer weinigen ten goede
komt, betekent er de doodsteek voor de biodiversiteit, die zeer velen aanbelangt.
‘Weet u,’ zegt Jan Rammeloo. ‘We kennen de waarde van de biodiversiteit niet. In Gabon en Benin hebben we voor een project de paddenstoelenpluk
in kaart gebracht die plaatsvindt in het Miombe woodland (Swahili voor open, droog bos). Zo konden we vaststellen dat de oogst aan paddenstoelen
en andere niet-houtige producten uit het woud de lokale bevolking veel meer opbracht dan de opbrengst die ze zouden kunnen hebben uit houtkap.
Paddenstoelen, vruchten en noten bieden bovendien een waardevolle aanvulling op hun dagelijks dieet. Houtkap brengt vooral geld op voor grote
bedrijven en voor politici met een vinger in de pap. Die spanning tussen machtige bedrijven en lokale belangen valt doorgaans in het voordeel van de
eersten uit, want met natuurlijke bronnen valt veel te verdienen.’
Toch zijn er ook wat lichtpunten in Afrika, signaleert Jan Rammeloo. ‘Met het Biodiversity Initiative zorgen we onder andere voor de opleiding van
wetenschappers. De botanische tuin van Kinshasa is gerestaureerd met onze hulp, er zijn plannen om een Groen Huis op te richten dat jongeren het
belang van biodiversiteit moet bijbrengen en een plaatselijke NGO als Les Amis de la Nature et des Jardins heeft ervoor gezorgd dat de botanische tuin
van Kinshasa niet ten prooi viel aan vastgoedontwikkelaars.’