ARGUS fotoJAARboek 2012

| 86 mottige pad. (lacht) De boomkikker laat zich horen, hij is fotogeniek en makkelijk vindbaar. Versta me niet verkeerd: we doen evenveel inspanningen
voor de knoflookpad, maar hij komt minder in het nieuws en is dus minder bekend bij het publiek.’
De grote hinderpaal bij de redding van de boomkikker was geld. ‘Een poel van twintig meter doorsnee graven kost zo’n 800 à 1.200 euro. Dat kan je
met lokale verenigingen niet zomaar ophoesten,’ zegt Peter. ‘We hebben gelukkig goed samengewerkt met Regionaal Landschap Kempen-Maasland,
met de provincie Limburg en Rotary Maaseik.
Een bedreiging voor de kikkerpopulatie is de intensieve landbouw, vermesting speelt hier een grote rol. ‘Vorig jaar heeft mest drie poelen van ons besmet,
waardoor er veel minder larven waren,’ zegt Peter. Een ander moeilijk punt is verdroging. ‘Wij willen natte natuur, landbouw wil het droog houden.
Er zijn heel veel grachten door het gebied getrokken. We moeten twee meter diep graven om onze poelen tot augustus waterhoudend te houden. Ook
het kappen van houtkanten is slecht voor het voortbestaan van de boomkikker. Zelf verwerven we elk jaar nieuw gebied, waarin we per definitie drie
meter ruigte laten liggen aan de randen.’
Kapstoksoort
De boomkikker stelt heel hoge eisen aan zijn leefgebied. Daarom wordt hij als een kapstoksoort omschreven. ‘Een gebied waar de boomkikker goed gedijt,
is ook goed voor libellen, sprinkhanen, amfibieën en reptielen, een hele resem aan vogels en zoogdieren. Het is een mooi ecosysteem. Libellenlarven
eten boomkikkerlarven, reigerachtigen eten boomkikkers. Het evenwicht ontstaat vanzelf als je op de juiste manier aan je gebied hebt gesleuteld,’ zegt
Peter. ‘Je moet rekening houden met de verschillende soorten die er leven. In Zonhoven hebben we ook een populatie boomkikkers, met daarnaast
bedreigde moerasvogels en zeldzame moerasvegetatie. Het is schipperen om de gulden middenweg te vinden en voor alle soorten goed te doen.’
Opmerkelijk is dat Peter Engelen van opleiding geen bioloog is. Zijn kennis put hij uit ervaring, uit de werking van Hyla, de Amfibieën- en Reptielenwerkgroep
van Natuurpunt en uit contacten met zusterverenigingen in het buitenland. Ondertussen komen de Luxemburgers en Fransen naar Maaseik om
het vak van boomkikkerredder te leren. Daardoor vallen ook de cultuurverschillen op als het gaat over de redding van een bedreigde soort. Dat geldt
met name voor herintroductie van soorten in een bepaald gebied. ‘Tot voor een paar jaar was herintroductie bij ons onbespreekbaar,’ zegt Peter. ‘Een
kwestie van cultuur. Ik denk dat men bij ons bang is om de natuur te maakbaar te laten worden. Er is ook een risico aan herintroductie verbonden. Als
dat toch kan, wat belet je dan een nieuwe weg aan te leggen door een biotoop of een soort plaatselijk te laten uitsterven? We kunnen ze later toch altijd
herintroduceren, zou je dan kunnen denken. Nu, voor sommige soorten is herintroductie onvermijdelijk: voor de knoflookpad moeten we ingrijpen of
we zijn hem binnen de tien jaar kwijt. Ook bij de boomkikker kan het heel snel de verkeerde kant opgaan. We hebben het al vaak genoeg meegemaakt.
Honderd roepende mannetjes – goed voor een populatie van een paar honderd kikkers – en binnen de twee jaar alles weg. Het gevolg van externe
factoren: verkeerd uitgevoerd beheer, vis in de poelen – zelfs kois die de mensen thuis beu waren.’
Wat kunnen tuinbezitters doen om het leven aangenamer te maken voor (boom)kikkers? ‘De meeste mensen werken te proper,’ zegt Peter. ‘We
maaien tot tegen de rand van onze percelen. Mijn advies is: laat 25 % van je terrein ongemaaid liggen.’
Verspreiding
De tot voor kort zo bedreigde boomkikker is niet langer een exclusief Limburgse soort – al zit 97% van de totale populatie in de provincie Limburg.
Peter Engelen: ‘Nederland heeft een populatie uitgezet ten noorden van de provincie Antwerpen, in het grensoverschrijdend natuurgebied Vallei van
het Merkske. In Wallonië zijn twee herintroducties gebeurd. In Knokke-Heist leeft een kleine populatie op een privé-vijver van graaf Lippens, die zich