ARGUS fotoJAARboek 2012

| 42 ‘Gezondheidsstudies vergen nu eenmaal een double blind-bewijs en dat valt in natuuromstandigheden moeilijk te controleren. Hoe meet je het verschil
tussen bewegen op zich en bewegen in de natuur? De methodiek van de psychologie leent zich beter om de effecten van bossen in kaart te brengen.
Deze discipline verdiept zich ook al langer in de bewezen effecten van bossen op de mens. In Groot-Brittannië kan je zelfs op doktersvoorschrift de
natuur in gestuurd worden: dat zou in sommige omstandigheden efficiënter zijn dan pillen of therapie.’
Stadsbossen – erg belangrijk in een sterk verstedelijkt gebied als Vlaanderen - kunnen een belangrijke rol spelen voor alle hier genoemde aspecten, met
als bonus het temperen van het zogenaamde urban heat island effect. ‘Stedelijke gebieden zijn gekenmerkt door een hogere temperatuur en koelen
veel trager af, wat vooral heel vervelend is tijdens hittegolven. Een bos, maar ook straatbomen en ander stedelijk groen, verdampen water, waardoor
ze de temperatuur van de omliggende lucht doen dalen.’ Ook op mobiliteitsgebied hebben stadsbossen een gunstig effect. Ze stellen de stadsbewoner
immers in staat om zich in de natuur te ontspannen zonder dat hij zich er per auto voor moet verplaatsen.
Last but not least is het bos een broedkamer van biodiversiteit, een boeiende biotoop waarin heel wat al dan niet beschermde planten en diersoorten
leven. Gebieden als het Meerdaalwoud en het Zoniënwoud zijn op Europees niveau erkend als beschermd natuurgebied. In hoeverre botst dat gegeven
met de aanwezigheid van de mens? ‘We hebben de maatschappelijke plicht om bossen open te stellen,’ vindt Rik De Vreese. ‘Maar ook in die bossen
zijn er bepaalde plekken die beter gesloten blijven voor menselijke aanwezigheid. De uitdaging bestaat erin een en ander zo te sturen dat je geen al te
grote stukken moet afbakenen. Een goed voorbeeld daarvan vind je in het Meerdaalwoud, een gebied van 2.000 ha. Tot tien jaar geleden waren de
grootste parkings er middenin het bos gelegen. Die zijn afgeschaft en nu worden de parkings enkel nog aan de rand van dat bos aangelegd. Het bos
is zo ingericht dat er meer interessante activiteiten aan de rand plaatsvinden en er zijn een paar boswegen afgesloten. Dat heeft op enige weerstand
gestoten, maar nu is dat allemaal goed geaccepteerd. Het is een kwestie van bosbezoekers goed informeren en hen voldoende alternatieven aanbieden.’
Meer bos in Vlaanderen?
Ondanks het bewezen belang van bossen blijft Vlaanderen een bosarme regio. Eind 2010 gooide de VBV nogmaals de knuppel in het hoenderhok met
een illegale boomplantactie in Oudenaarde, waarbij een honderdtal vrijwilligers op nauwelijks twee uur tijd 3.500 jonge loofboompjes plantten en zo
in één klap 1,5 ha extra bos creëerden. De overheid en de NV Waterwegen en Zeekanaal, eigenaar van de grond, waren niet opgezet met de guerillaactie.
‘Zulke acties zijn belangrijk als signaalfunctie,’ stelt De Vreese. ‘Vlaanderen heeft een grote achterstand op het gebied van bosaanleg. Er moeten
dringend een aantal kwesties worden gedeblokkeerd. Om te beginnen op het vlak van vergunningen: het is makkelijker om een villa te bouwen dan om
een stuk bos aan te leggen. Op het gebied van de ruimtelijke ordening hebben we eindelijk behoefte aan duidelijkheid. In kringen van privé-boseigenaars,
die altijd een belangrijke rol hebben gespeeld in het aanplanten van nieuw bos, hoor ik dat men tegenwoordig liever de moeite niet meer neemt om
vergunningen aan te vragen en de voorkeur geeft aan braak laten liggen, verwilderen of illegaal bebossen.’
Rik De Vreese pleit voor een terugkeer naar het betere Vlaamse beleid van een paar jaar gelden. ‘Bij wat nu het Agentschap Natuur en Bos is, de
vroegere afdeling Bos en Groen, vond je tot voor kort één centraal aanspreekpersoon per provincie die de bosuitbreidingsdossiers opvolgde en als
facilitator voor privépersonen en gemeenten de administratieve rompslomp in goede banen hielp leiden. Die mensen hebben nu andere taken. Ik pleit
ook voor een herstel van het bosuitbreidingsteam. Dat was een groep van mensen die zowel op Vlaams als op provinciaal niveau aan de kar trokken
van het beleidsmatig overleg, gemeenten warm maakten voor boscreatie en zich puur praktisch bezighielden met aankoopdossiers en administratie.
Eigenlijk zijn er maar een relatief klein aantal punten die moeten worden aangepakt om meer bos in Vlaanderen te creëren. Maar helaas is dat al jaren
zo en is er van weinig vooruitgang sprake.’