ARGUS fotoJAARboek 2012

| 52 verhouding erg veel intensieve landbouw, zodat vervuiling weinig verdund wordt,’ legt Maeckelberghe uit. ‘De aan de gang zijnde klimaatverandering zal
gepaard gaan met perioden van overstromingen, afgewisseld met langere droge perioden. Vanuit waterkwaliteitsstandpunt zijn overstromingen niet zo
erg: zij verdunnen het afvalwater en de vervuiling wordt snel afgevoerd. Maar periodes van droogte maken het probleem alleen maar erger.’
De gespannen sfeer tussen overheid en landbouw bij de invoering van het eerste Mestactieplan (MAP) ligt alweer een hele tijd achter ons. De mestproblematiek
en de dialoog van de milieu-administratie met de landbouw heeft ertoe bijgedragen dat de landbouwsector zich bewust is geworden van
de omvang van het probleem én van de objectiviteit van de administratie. Maar de keuzes die er gemaakt zijn in de Vlaamse landbouw voor schaalvergroting
en intensieve veehouderij blijven tot vandaag hun effect hebben op de mest- en waterproblematiek van onze regio. De nutriëntenproblematiek
blijft levensgroot en heel moeilijk oplosbaar. Ook in een goed werkende waterzuiveringsinstallatie kan je onmogelijk de laatste procenten vervuiling
uitzuiveren. En een paar procent afvalstoffen van zes miljoen Vlamingen in een relatief klein rivierstelsel is nog altijd veel. Ingenieur Maeckelberghe pleit
ervoor dat we moeten streven naar een doorgezette stelselmatige verbetering, in plaats van in termen als goed en slecht te denken. ‘Al onze rivieren
nutriëntenarm houden, daar geloof ik niet in. Ze zijn dat van nature veelal ook niet. Maar het moet wel mogelijk zijn om tot een aanzienlijk lagere
concentratie aan stikstof en fosfor te komen en het zo te houden. Waar we uiteindelijk moeten toe komen is zoveel mogelijk vermijden dat schadelijke
stoffen zoals pesticiden, zware metalen en dergelijke in het milieu terecht komen. Als de toegelaten bestrijdingsmiddelen in de landbouw op de juiste
manier gebruikt worden, zouden ze bijna geen milieuschade mogen veroorzaken. Maar ze worden helaas niet altijd gebruikt zoals het hoort. In ons
meetnet zien we bovendien dat al jarenlang verboden stoffen her en der toch nog op kleine schaal opduiken. Dat tegengaan, is vooral een probleem
van handhaving. Maar dat vergt een enorme inzet van mensen en middelen.’
Ruimtelijke wanorde
Het zou verkeerd zijn om de landbouw met alle zonden Israëls te beladen. ‘Je mag niet vergeten dat ook overheden, spoorwegen en particulieren lang
geen sprietje onkruid hebben willen zien, al begint daarin wel enige verandering te komen. Het is zaak genuanceerd naar landbouw te kijken. Vervuiling
betekent ook altijd een verspilling van producten en hoe langer hoe meer worden landbouwers zich daarvan bewust. Maar er worden nog altijd te
veel meststoffen gebruikt, er worden te veel bodems geërodeerd en er zijn te weinig hagen en bufferstroken, want alle oppervlakte moet maximaal
renderen.’
Niet alleen de landbouw moet haar methodes in vraag stellen. Ook de specifieke Vlaamse ruimtelijke wanorde en de voorkeur voor het dichtbetonneren
en -asfalteren van ons land leidt tot problemen voor de waterhuishouding. Door de lintbebouwing en het versnipperd wonen, is het in ons land
duurder en ingewikkelder om iedereen op een riool en een waterzuiveringsinstallatie aan te sluiten. En door onze enorme met beton en asfalt bedekte
oppervlakken vangen we regenwater massaal op en voeren we het zo snel mogelijk af naar rivieren, kanalen en de zee, in plaats van het te laten infiltreren
in de bodem opdat de grondwaterreserves zouden worden aangevuld.
De toekomst
Wat zijn de belangrijkste stappen die de komende jaren gezet moeten worden op het gebied van waterkwaliteit? ‘Het meest simpele antwoord is: alle
goede praktijken als een goede huisvader uitvoeren, en dat geldt voor de overheid, het bedrijfsleven, de landbouw en de individuele burger,’ zegt Henk
Maeckelberghe. ‘Het is zoals met het verkeersreglement. Als iedereen zich daaraan houdt, gebeuren er ook zo goed als geen ongelukken meer. Nu, nul
verontreiniging is wellicht onmogelijk. Een probleem zijn de natuurvreemde stoffen die zeer traag afbreken. Denk aan bijvoorbeeld PCB’s, op zich ooit