ARGUS fotoJAARboek 2012

| 130 De president van Virunga
Het gorillatoerisme wordt beperkt tot twee à drie gorillafamilies die gewend zijn aan menselijke bezoekers en die voortdurend door een gardien in de gaten
worden gehouden. Een bezoek aan zo’n grote apenfamilie is zonder meer indrukwekkend, vertelt Koen Stuyck. Tegelijk wordt de impact van de mens op
de mensaap zoveel mogelijk beperkt. Toeristen worden verplicht om een mondmaskertje aan te doen om de gorilla’s tegen besmettelijke ziekten te beschermen
en een bezoek aan de bijna twee meter grote en tot 210 kilo zware kolossen duurt maximaal een uur. ‘Voorafgegaan en gevolgd door gewapende
bewakers en gegidst door de gardien trokken we de jungle in, waarin meter voor meter een pad wordt gehakt met de machete,’ zegt Koen. ‘Plots vroeg de
gardien ons stil te zijn en ons masker op te zetten. Hij maakte een klein gat in het gebladerte en daar zaten we oog in oog met de gorilla’s, op amper een
paar meter van ons vandaan. Op een bepaald moment moesten we heel snel opzij springen omdat de zilverrug eraan kwam. Ik heb hem zelfs nog langs mijn
rug heen voelen schuren. “Voici le président qui passe,” zei de gids. Een onvergetelijke ervaring.’
Het grote probleem voor het toerisme is de onveiligheid in de regio, waardoor toeristen die in Goma een permit kopen om het park te bezoeken, met een
gewapend escorte naar Virunga moeten worden geëscorteerd. Toch is er hoop op beterschap, denkt Koen Stuyck. ‘Om te beginnen is er een einde gekomen
aan de corruptie, doordat je de permit alleen met een bankoverschrijving kunt betalen, zodat er nergens geld blijft plakken. Het salaris van de gardiens, die
vroeger erg slecht betaald werden, is opgetrokken en ook de lonen worden nu via de bank betaald. De rangers wonen met hun familie in het park, waar
dispensaria en scholen zijn opgericht. Als een gardien wordt vermoord, ontvangt zijn weduwe een vergoeding. Dat was vroeger allemaal niet het geval. Door
die maatregelen is de corruptie onder de rangers zo goed als volledig uitgeroeid. Daarnaast probeert het park goede relaties aan te gaan met het leger, dat
heel wat stropers in zijn slecht betaalde rangen telt.’
Een ander prangend probleem is de illegale houtkap in Virunga, maar WWF hoopt dat die over tien jaar tot het verleden behoort. De natuurbeschermingsorganisatie
tracht de druk van de bevolking op het bos te verlichten met het EcoMakala-project. Makala is Swahili voor houtskool, de brandstof die
door 90% van de bevolking in de omgeving van het park wordt gebruikt om voedsel klaar te maken en zich te verwarmen. ‘Om de illegale houtkap en de
bijbehorende houtskoolwinning tegen te gaan, helpen we boeren in de buurt van het park aan zaaigoed. We steunen hen ook om kleine boomkwekerijen
uit de grond te stampen,’ zegt Koen Stuyck. ‘Op middellange termijn is het helaas niet mogelijk om in te zetten op andere vormen van energie, omdat de
infrastructuur er eenvoudigweg niet is. De boeren planten nu snelgroeiende boomsoorten die na vier jaar gekapt kunnen worden om makala te produceren.
Er is inmiddels al 2.000 ha nieuw bos aangeplant buiten het park. Zo creëren we een economische sector en een alternatieve markt voor de illegale makala.
Via een ander project leren we de mensen zelf nieuwe, efficiëntere oventjes maken om de houtskool in te verbranden. Oventjes die hen vijf dollar kosten,
maar die maar de helft makala verbruiken van vroeger. Ze besparen dus geld, ze verbruiken minder houtskool en de vrouwen die in de ateliers de oventjes
bouwen, worden economisch onafhankelijk.’
Het WWF schat dat er per jaar ongeveer een miljoen m 3 hout uit het Virunga-park wordt weggehaald. Binnen tien jaar zou die kaalkap volledig gecompenseerd
moeten zijn door het Ecomakala-project en zijn uitlopers. Ondertussen is het zaak om waakzaam te blijven voor andere bedreigingen van dit unieke
park. Begin 2011 kregen een aantal oliemaatschappijen die in Virunga naar olie wilden boren nul op het rekest. De Congolese minister van milieu heeft
aangekondigd dat er voorlopig geen proefboringen worden toegelaten.
De longen van onze planeet
De uitdagingen in Virunga zijn divers en groot, en toch is dit project maar één onderdeel van de vele acties die WWF voert om de wouden van de wereld
te redden. Ontbossing doet jaarlijks 13 miljoen ha bos verdwijnen, een oppervlakte die meer dan vier keer zo groot is als België. Tegen 2020 wil de natuur-