maart/april 2001 de moederschapsideologie van het ... - Nemesis

More documents

Recommendations

Info

Dat de uitvoeringskosten belangrijk zijn gestegen, nu de wet een inkomens- en partnertoets kent, valt overigens in deze tabellen niet terug te lezen. Een groot probleem, dat naar voren kwam bij de behandeling van de Anw (en in het algemeen problematisch is bij de privatisering van publiekrechtelijke regelingen) is de vraag hoe het zit met 'onverzekerbare risico's'. Door de Anw is immers een zogenoemd Anw-hiaat ontstaan, dat via de particuliere markt bijverzekerd kan worden. Verzekeringsmaatschappijen nemen echter lang niet iedereen als klant aan. Vandaar dat de Sociaal Economische Raad (SER) gevraagd was om een advies uit te brengen over het vraagstuk van de on verzekerbare risico's. In 1999 heeft de SER dit advies uitgebracht. 11 In zijn advies gaat de Raad eerst in op de vraag wat onder on verzekerbare risico's moet worden verstaan. Hij komt tot de conclusie dat dat nog niet zo eenduidig valt te definiëren, maar afhankelijk is van factoren, die niet alleen van persoon tot persoon, maar ook in de tijd kunnen verschillen. De risico's met de meeste verzekeringstechnische problemen zijn het risico arbeidsongeschiktheid en het risico overlijden. Belemmeringen die mensen ondervinden liggen in de sfeer van het weigeren van een verzekering, het vragen van verhoogde premies of uitsluitingen. Hoeveel personen deze belemmeringen ondervinden is niet duidelijk; daar zijn onvoldoende gegevens over bekend. Met betrekking tot het Anw-hiaat merkt de Raad op, dat bij behandeling van de Anw in de Kamer herhaaldelijk is gerefereerd aan de mogelijkheid een particuliere verzekering af te sluiten. Omdat dit in de praktijk niet altijd mogelijk bleek voor mensen met gezondheidsproblemen zijn later noodverbanden aangelegd om de ergste onbillijkheden te verzachten. Daarnaast acht de Raad het voorstelbaar dat, bij een toenemende maar vooral ook blijvende arbeidsparticipatie van vrouwen, personen het wenselijk kunnen vinden een Anw-hiaatverzekering te sluiten. Indien deze personen echter kampen met gezondheidsproblemen kan het afsluiten van een verzekering op individuele basis problemen opleveren. De Raad komt uiteindelijk tot de conclusie dat er problemen rond herverzekering bij het Anw-hiaat bestaan. Hoewel de Raad niet bepleit dat er een sluitende regeling moet komen, vraagt hij wel aandacht voor situaties waarin onverzekerbaarheid voor het Anw-hiaat voor personen met een gezondheidshandicap als problematisch wordt ervaren. Met name noemt hij dan de inkomensterugval van de nabestaande, wanneer het jongste kind achttien jaar wordt of wanneer het arbeidsongeschiktheidspercentage van de nabestaande daalt beneden de 45 procent en de Anw niet langer tot uitkering komt. De Raad bepleit in dergelijke gevallen wel maatregelen, zoals een uitbreiding van de regeling voor onverzekerbare risico's in de Anw zelf. 12 Naar aanleiding van dit advies is er een levendige discussie geweest tussen het kabinet en de Kamer. Van belang is dat de Kamer persisteert bij het uitgangspunt dat privatisering van een collectieve verzekering noopt I VAN RECHT OP ARBEID NAAR ARBEIDSPLICHT? D R I E S S E N , P E N N I N G S a V O E T S 11. SER-advies nr. 99/02, Onverzekerbare risico 's. 12. SER-advies nr. 99/02, Onverzekerbare risico's, p. 6-10 13. CRvB 24 januari 2001, 99/5662 Anw, 99/5957 Anw en 00/2148 Anw. Zie katern: RN2001, 1306. tot de verplichting voor de overheid om aan iedereen een vervangende verzekering te garanderen. Bij genoemde evaluatie van de Anw, die voor de zomer van 2001 staat geagendeerd, zal het punt van de on verzekerbare risico's zeker weer uitgebreid aan de orde komen. Een groot probleem is de vraag hoe het zit met 'onverzekerbare risico 's' Inmiddels ligt de zitting van de Centrale Raad van Beroep in het proefproces over het overgangsrecht van Aww naar Anw al weer lang achter ons. Op 21 juni 2000 boog dit college zich over de vraag in hoeverre het overgangsrecht voor 'oude weduwen' en het daarvoor in de plaats verkregen Anw-recht een toets aan het (internationale) recht zou kunnen doorstaan. Zeer recent heeft de Raad, na ruim zeven maanden, uitspraak gedaan. De weduwen zijn op geen enkel door hen ingebracht punt in het gelijk gesteld. In de volgende kroniek komen we uitgebreider terug op deze teleurstellende uitspraak. 13 Ouderdomspensioen Uniek was de vraag van de Tweede Kamer aan de SER om met een advies te komen over de financiële positie van ouderen met een onvolledige Aow-opbouw en dan met name op een vijftal genoemde beleidsvarianten. 14 Binnen een halfjaar lag dat advies er. 15 De Raad gaat er in dit advies vanuit dat, nu een opbouwsysteem altijd de mogelijkheid van een onvolledige opbouw in zich bergt, het probleem van een onvolledige Aow-opbouw gezien moet worden als een inkomensprobleem, dat samenhangt met het ontbreken van voldoende inkomsten naast een onvolledige Aow-uitkering. De Raad analyseert de oorzaken en constateert dat de inkomensproblematiek zich met name voordoet bij de bijstandsafhankelijke Aow-gerechtigden met een onvolledige Aow-opbouw. Deze groep noemt hij de doelgroep. Naar schatting gaat het om zestienduizend huishoudens. De Raad wijst er op, dat het aantal Aow-ers met een onvolledige opbouw, die past in de genoemde doelgroep, in de loop der jaren fors zal toenemen. Deze stijging wordt veroorzaakt door het toenemende aandeel immigranten in de oudere bevolkingsgroepen, het geleidelijk uitdoven van de overgangsregeling (de fictieve opbouw voor iedere ingezetene tot de inwerkingtreding van de Aow in 1959 heeft voor personen, geboren na 1941, geen betekenis meer), en veranderende leef-, arbeids- en migratiepatronen. Beleidsmatige aandacht en specifieke maatregelen voor de doelgroep zijn volgens de Raad noodzakelijk. Voor de huidige bijstandsafhankelijke Aow-ers stelt hij voor, het normbedrag voor pensioen vrij lating in de 14. Adviesaanvraag van 16 december 1999. Het is de eerste en tot nu toe enige keer dat de Tweede Kamer om een advies heeft verzocht. 15. SER-advies nr. 2000/05, Onvolledige AOW-opbouw. 60 NEMESIS 2001 nr. 2
Bijstandswet te verruimen. Bovendien stelt hij maatregelen voor om het niet-gebruik van bijstand te voorkomen. Maatregelen voor 'toekomstige doelgroepers' moeten gericht zijn op het bevorderen van eigen verantwoordelijkheid. Daartoe adviseert de Raad om de periode waarin een beroep kan worden gedaan op de inkoopregeling, te verlengen tot vijf of tien jaar. Ook stelt hij voor het tarief voor inkoop van ontbrekende verzekeringsjaren te verlagen en de inkoop voor meer groepen mogelijk te maken. Een van de mogelijkheden hiervoor zou kunnen voortvloeien uit het verruimen van de mogelijkheid om de Nederlandse nationaliteit te verkrijgen. De overige voorstellen hebben betrekking op verruiming van fiscale mogelijkheden. Juist vrouwen hebben vaak een pensioenregeling die onvolledig is Van belang is ook dat de Raad opmerkt dat er, zijns inziens, aanleiding bestaat om te bezien of het huidige opbouwsysteem met een opbouwperiode van vijftig jaar nog wel adequaat is, gezien de toenemende internationale (arbeids)mobiliteit en de groei van het aandeel ouderen in minderheidsgroepen. Hoewel er in het advies geen specifieke aandacht wordt besteed aan de vraag of het vraagstuk van de bijstandsafhankelijke Aow-gerechtigden te kenmerken valt als een vrouwenprobleem, is er wel alle aanleiding dit te veronderstellen. Juist vrouwen hebben vaak een pensioenregeling die onvolledig is. 16 Het probleem lijkt zich te concentreren rond migrantenvrouwen, die vaak later naar Nederland zijn gekomen en voor wie de fictieve Aow-opbouw geen opgeld doet, juist omdat zij pas later naar Nederland zijn gekomen. Deze vrouwen zitten met een onvolledige Aow én een onvolledig bovenwettelijk pensioen. Het probleem lijkt verder meer vrouwen dan mannen te treffen omdat vrouwen nog steeds ouder worden dan mannen, waardoor de periode, waarin zij gekarakteriseerd kunnen worden als bijstandsafhankelijke Aow-ers, langer is dan die van mannen. Op het advies van de SER heeft niet de Kamer, maar het kabinet gereageerd. 17 Het kabinet neemt de aanbeveling van de SER om te gelegener tijd te bekijken of de Aow-opbouw niet verkort moet worden tot een periode van veertig jaar serieus. De voorgestelde aanpassingen van de Abw vergen nadere studie; bij de begrotingsbehandeling van 2001 zal het kabinet met voorstellen hierover komen. Voorts zegt het kabinet toe met plannen te komen over het niet-gebruik én over voorlichtingsactiviteiten. Met betrekking tot het opheffen van het nationaliteitsonderscheid merkt het kabinet op dat daaraan invulling wordt gegeven in het voorstel omtrent de vrijwillige verzekering, dat hierna wordt besproken. 16. Zie hierover de Nemesis Pensioenspecial, 1999, nr. 4. 17. Weliswaar op aanvraag van de Kamer: Kamerstukken II 2000- VAN RECHT OP ARBEID NAAR ARBEIDSPLICHT? D R I E S S E N , P E N N I N G S a V O E T S Vrijwillige verzekering In de diverse sociale-zekerheidswetten komen bepalingen voor omtrent vrijwillige verzekering: deze zijn bijvoorbeeld van belang als men in het buitenland wil gaan wonen en daar verzekerd wil blijven voor de Aow of Anw. Deze kwestie speelt bijvoorbeeld ook een rol als men op gegeven moment (op de leeftijd van bijvoorbeeld 55 jaar) ophoudt te werken en in het buitenland gaat wonen. Sinds 1 januari 2001 zijn deze personen niet meer verplicht verzekerd voor de volksverzekeringen. Er was daarom behoefte aan een nieuwe regeling van de vrijwillig verzekerden. Tot dusver kon men zich onbeperkt in tijd vrijwillig verzekeren; in de toekomst kan dat niet meer. De regering stelde een maximumperiode van vijf jaar; de Tweede Kamer heeft deze periode bepaald op tien jaar. 18 Het voorstel treft in belangrijke mate vrouwen die hun partner volgen die in het buitenland gaat werken of wonen (bijvoorbeeld als uitkeringsgerechtigde). Deze vrouwen zijn dan meestal (afhankelijk van het nationale buitenlandse recht) zelf niet voor een ouderdomsverzekering verzekerd en konden tot dusver vrijwillig verzekerd zijn. Nu is dat in tijd beperkt. Vrijwillige verzekering is vooral gunstig (maar ook noodzakelijk) voor personen met een laag inkomen. De regering had voorgesteld de premie te verhogen van vijf naar 25 procent over het maximaal te betalen bedrag voor de verplichte Aow-verzekering. De Kamer nam een motie aan om deze verhoging te beperken tot tien procent. De Kamer heeft hiermee negatieve aspecten van het wetsvoorstel verzacht, maar het is nog steeds een belangrijke verslechtering voor niet-werkende vrouwen van Nederlandse werknemers of uitkeringsgerechtigden die zich in het buitenland vestigen. In het voorstel is ook een gewijzigd overgangsrecht opgenomen voor de niet-exporteerbaarheid van Wajong-uitkeringen. Zoals bekend zou ook voor bestaande gevallen per 1 januari 2002 geen exporteerbaarheid van deze uitkering bestaan; in de wet is nu opgenomen dat degenen die voordat de Wajong in werking trad al recht hadden op een Aaw-uitkering de Wajong-uitkering kunnen blijven exporteren. In het wetsvoorstel wordt geen regeling getroffen voor vergemakkelijking van inkoop van Aow-rechten, op welke problematiek in het vorige onderdeel gedoeld werd; de regering kondigt aan daar later nog een standpunt over in te nemen. Ziekte/zwangerschap Van oudsher werd het zwangerschaps- en bevallingsverlof geregeld in de Ziektewet. Op zichzelf is het wat merkwaardig, zij het in internationaal opzicht niet ongebruikelijk, om zwangerschap en bevalling gelijk te stellen met ziekte. In het kader van de operatie Arbeid en zorg wordt hieraan een einde gemaakt. In de nieuwe Wet arbeid en zorg komen nu de bepalingen uit de Zw en de Waz die betrekking hebben op zwangerschap en bevalling te staan. Inhoudelijk worden deze bepalingen niet veranderd. Een en ander heeft tot gevolg dat een probleem met internationale verdragen wordt opgelost. In de over- 2001, 27 400 XV (begroting SZW 2001), nr. 20. 18. Kamerstukken II2000-2001, 27 468. NEMESIS 2001 nr. 2 61
Page 1 and 2:
MAART/APRIL 2001 2 GELUKE-B E HANDE
Page 3 and 4: Gelijkebehandelingswetgeving in de
Page 5 and 6: voor pleiten de gevallen waarin wel
Page 7 and 8: Protocol 12 bij het EVRM Al sinds d
Page 9 and 10: I MEER Protocol No. 12 to the Conve
Page 11 and 12: nen huwen met hun in het Verenigd K
Page 13 and 14: I MEER van het Protocol hebben het
Page 15 and 16: naren in de handhaving van de openb
Page 17 and 18: I ARTIKEL MIES MONSTER Universitair
Page 19 and 20: 1. dat men met art. 2 lid 3 de besc
Page 21 and 22: ACTUALITEITENKATERN Samenstelling M
Page 23 and 24: om hem tot concessies te bewegen in
Page 25 and 26: kenschema van het Nibud met de bepa
Page 27 and 28: van ƒ 31.609,38, alsmede de wettel
Page 29 and 30: eel heeft misbruikt. Ook voor de da
Page 31 and 32: 193, (hierna: de Beschikking), junc
Page 33 and 34: hun kinderen al zeer lang buiten hu
Page 35 and 36: zag na echtscheiding, het financiee
Page 37 and 38: (zie Vreemdelingencirculaire 1994,
Page 39 and 40: huwelijk of een relatie een verblij
Page 41 and 42: I WETGEVING Verblijfbij Hoogte inko
Page 43 and 44: zijn, of dat een nadere inbedding g
Page 45 and 46: ichtlijn ouderschapsverlof 16 (voor
Page 47 and 48: I MOEDERSCHAPSIDEOLOGIE ming van he
Page 49 and 50: erhood. The concept of ideology, an
Page 51 and 52: I THE underpins the judgments in Ho
Page 53: I VAN Rechtbank Groningen besliste
Page 57 and 58: teren van gangbare functies worden
Page 59 and 60: RECHT UIT HET HART L'HISTOIRE SE R
Page 61 and 62: S6UU Tijdschrift voor Europees en e
Page 63 and 64: -1V1EL RECHT Het informele huwelijk
show all

maart/april 2001 de moederschapsideologie van het ... - Nemesis

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?