download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

Betaald werk? Poëzie als ambacht in de 17e eeuw
comende tjaer 1600. int leste van November by nacht van Amsterdam mettet Veerschip,
is onverhoets over boort gevallen, en soo onnooselijc inde Zee gesneuvelt, als hy 33 Jaren
out was. 28
Daarmee was dan een van de eerste Nederlandse renaissance-dichters voortijdig gestorven.
Want zo mag Taemsz., die in zijn jonge jaren Spanje, Italië en Duitsland had bezocht en
die behalve de talen van die landen ook Frans en Portugees, plus waarschijnlijk enig Latijn
kende, zeker genoemd worden. Al in 1594 geeft hij in de Tresor de vertu een vertaling van een
gedichtje van Du Bartas, 29
wiens invloed ook in zijn eigen werk duidelijk aanwijsbaar blijft,
bijvoorbeeld in de Ode van 1595 (in de editie van 1601 getiteld Vaygats, ofte de Straet van Nassau)
over Linschotens noordvaart. Zo is de beschrijving van de storm in dit gedicht in grote lijnen
een bewerking van de storm die Du Bartas, op zijn beurt Ovidius en Vergilius imiterend,
had gegeven in zijn Histoire de Jonas. 30
Nu schijnt de heele Lucht los te vallen in Zee,
Ik citeer een enkele passage ter vergelijking:
Dan schijnt de Zee weer om tot aen d'Hemel te dringhen,
De winden zijn alt' saem teghen t'schip, dat seer dree
(Als een hipp'lende bal) op en neer moet springhen.
On diroit que le ciel tombe dedans la mer,
Que la mer monte au ciel; 1'Eternel semble armer
Ce Tout contre une nef qui, or' basse, ores haute,
Comme un venteux balon de vague en vague saute.
(Taemsz., r. 245-248)
(Du Bartas, r. 31-34)
Metrisch loopt het allemaal nog niet erg goed, maar de poging is er en in elk geval hebben
we hier te maken met een van de eerste blijken van receptie van de Franse dichter, die weldra
zo'n grote invloed zou krijgen op de vroege Nederlandse renaissance-poëzie.
Belangrijker voor het gedicht als geheel en unieker binnen de Nederlandse literatuur is
de invloed van het epos Os Lusiadas van Camoes. De hele verbeelding van ruziënde goden
die het feitelijke relaas omhult, is daaraan ontleend. Dat, gevoegd bij de retorische structuur,
maakt het gedicht tot een van de eerste renaissancistische lofdichten van de Nederlandse lite­
ratuur. 32
Het zou binnen het bestek van dit artikel te ver voeren om hier dieper op in te gaan. Ik
volsta met op te merken, dat ook zijn overige werk getuigt van de verwerking van klassieke
en renaissancistische invloeden. Zo is zijn Ode tot lof vanden Banne van Hoorn, die opgenomen
is in Velius' Chroniick, geschreven in navolging van Horatius' ode Laudabant aki claram Rhodon
aut Mitylenen. 33
28 D.V. Velius, Chroniick van Hoorn (enz.) (Hoorn: Willem Andriessz., 1617) 304.
29 G.P.Burger jr., 'De Schat des deuchts', Het boek 19 (1930) 209-215; 214.
30 C. Taemszoon van Hoorn, Vaygats, ofte De straet van Nassau, in: Reizen van Jan Huyghen van Linschoten naar het Noorden(1594-1595).
Ed. S.P. 1'Honoré Naber ('s-Gravenhage: Martinus Nijhoff, 1914) 14, r. 229-251. G. du Bartas,
Histoire de Jonas, in: The works of Guillaume De Saluste sieur Du Bartas. Ed. Urban Tigner Holmes e.a. (Chapel
Hül: University of Carolina press, 1940) m, 437, r. 11-18 en 23-38. Ook deze en de navolgende mededelingen
over de invloeden op Taemsz. ontleen ik aan de hiervoor genoemde scriptie van Lode Salden.
31 J. van den Vondel, Twee zeevaart-gedichten (enz.). Ed. Marijke Spies (2 dln.; Amsterdam enz.: Noord-Hollandsche
uitgevers mij., 1987) I, 87-88.
32 Vondel, Twee zeevaart-gedichten, i, 144-145.
216
3 1