download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

Om den armen dienst te doen
Artistiek trad er gedurende het seizoen 1680-1681 verval in. Gedurende de maanden sep­
tember tot en met december 1680 kwam er geen enkele première op de planken, mogelijk
een stil protest van de regenten van de Schouwburg, mogelijk ook een uitvloeisel van het
teruglopen van de activiteiten van NU volentibus arduum. Na kerstmis 1681 kwamen er nog
wel enkele premières, maar deze zijn van gering tot geen belang.
1681-1684: de huur van de Schouwburg door Pluimer, De la Croix en Meijer
Vermoedelijk begonnen de heren regenten van de godshuizen er in de loop van 1681 genoeg
van te krijgen zich te moeten bemoeien met het directe zakelijke beheer van de Schouwburg
en stemden ze daarom in met het voorstel van Joan Pluimer, Pieter de la Croix en Lodewijk
Meijer tot verhuring van de Schouwburg. Pluimer cum suis hadden een voorstel aan de Bur­
gemeesters gedaan, in drie artikelen geformuleerd. Dit voorstel is niet bewaard gebleven,
wel een commentaar hierop, geleverd door de regenten van de godshuizen op verzoek van
de burgemeesters. 31
Uit dit commentaar blijkt voor het eerst iets wat men kan opvatten als
kritiek op het artistieke beleid van de Schouwburgregenten, namelijk dat 'de concepten
[ = ideeën] van sommige der tegenwoordige Regenten van den Schouburg soo menigvuldig
en seldsaam [ = vreemd] sijn, dat wel telckens op haer siftingen [ = selecties, namelijk van
stukken] en uijtvindingen nieuwe ordonnantiën en reglementen diende[n] te werden ge­
maeckt.' De kritiek uit de voorafgaande jaren betrof steeds in de eerste plaats de financiële
en boekhoudkundige betrouwbaarheid.
Het contract werd op 18 september 1681 ten kantore van het Weeshuis getekend door de
drie huurders en een zestal regenten van de godshuizen. Het werd afgesloten voor driejaar,
in te gaan op 22 september 1681 (kermis-maandag) en af te lopen op de zaterdag voor kermis
1684. Volgens het contract moesten de inkomsten naar het Weeshuis worden gebracht. Het
binnengekomen geld werd volgens drie wegen gedistribueerd. Allereerst konden eruit huur­
penningen aan de godshuizen genomen worden. In de tweede plaats betaalden de regenten
van de godshuizen op verzoek van de regenten van de Schouwburg rekeningen, vooral van
diverse aard (kleding, kaarsen, decorstukken, enzovoort). En in de derde plaats verschaften
de regenten van de godshuizen aan de schouwburgregenten op assignatie gelden waaruit
de acteurs, de musici en de overige werknemers konden worden betaald.
Tot nu toe hebben we het belangrijkste aspect van het huurcontract, namelijk het huurbe­
drag, nog niet genoemd. De huur werd vastgesteld op ƒ20000:- per jaar, een hoog, ja zelfs
zéér hoog bedrag. Het seizoen 1678 had een opbrengst van ruim ƒ 17000 te zien gegeven.
1679 bracht ongeveer ƒ 14000 in het laatje, 1680 ongeveer ƒ 15000. Twee van de drie huurders
van 1681 waren regent geweest gedurende deze jaren en men mag aannemen dat zij deze
bedragen kenden. Waarom gingen ze akkoord met een huurbedrag dat substantieel hoger
was dan de jaaropbrengst van de Schouwburg in de voorgaande jaren? Voor een definitief
antwoord op deze vraag ontbreken de gegevens, maar wellicht komt de volgende verklaring
wel een eind in de richting van de waarheid.
Zoals boven gezegd, is vermoedelijk al eerder geprobeerd tot een huurovereenkomst te
komen, een verlangen zeker voortgekomen uit de wens verlost te worden van de bemoeizucht
van de regenten van de godshuizen. Het lijkt wel of ze dat geprobeerd hebben met een som
31 In Weeshuis 72.
252