Omslag Holland 2006/2 - Historische Vereniging Holland

De middeleeuwse stadspensionarissen van Haarlem en Leiden 91
Afb. 2 Mr. Gerard Melisz.
van Hoogeveen, pensionaris
van Leiden (1564-1572).
Kopergravure, Regionaal
Archief Leiden.
twee jaar later kwam hij in dienst van Leiden als pensionaris. Vanwege zijn ouderdom
werd hij in 1527 ontslagen, maar tot zijn dood rond 1540 bleef hij actief als notaris in Leiden
en verrichtte hij tegen een gering pensioen kleine werkzaamheden voor de stad. 53 Een
tweede voorbeeld is mr. Jacob Willemsz die als advocaat en als pensionaris van Middelburg
actief was, voordat hij in Leidse dienst trad. Het merendeel van deze categorie werkte
als advocaat, notaris of secretaris voordat men pensionaris werd. Wanneer de pensionarissen
meegeteld worden die tijdens hun dienstverband stierven, kende 48% van hen
dit carrièreverloop.
2. Pensionarisschap als een opstap tot een verdere loopbaan buiten het stedelijk bestuur. In
de Bourgondische tijd zetten mr. Reinier Klaasz, mr. Aernt Mulaert en mr. Steven Pietersz
hun carrière voort als officiaal van de bisschop van Utrecht en traden als geestelijken in
dienst van de kerk. De tweede mogelijkheid was om ambtenaar in dienst van de vorst te
worden. Alleen mr. Jacob Boudijnsz en mr. Jan van den Briel slaagden hierin. Ten slotte
kon een pensionaris in dienst treden van de Staten. De steden konden hun pensionaris tijdelijk
ter beschikking stellen van de Staten van Holland voor specifieke opdrachten. Alleen
van mr. Jacob van der Sande en mr. Paulus Buys die landsadvocaat werd, is een vast
dienstverband bij de Staten bekend. 54 In de 16de eeuw werden de carrières homogeen in
53 RAL, SAI, inv. nr. 384, fol. 72v-73r (1539). Vgl. Blockmans, ‘Flemings on the move’, 320.
54 Kokken, Steden en Staten, 196-199; en Koopmans, Staten van Holland, 91-94.