Omslag Holland 2006/2 - Historische Vereniging Holland

More documents

Recommendations

Info

Het Regionaal Archief Alkmaar: onvervulde jongensdromen 125 Bereikbaarheid Website Faciliteiten Service Bijzonderheden Digitaal fotograferen is toegestaan; veel stukken mogen ook gekopieerd worden. Werken uit de bibliotheek kunnen zelfs eventueel voor drie weken uitgeleend worden.
Boekbesprekingen Dick Mantel, De Mijzenpolder: duizend jaar veen en water. (Hilversum: Verloren, 2005). 168 blz., isbn 90-6550-844-9. Wie heden ten dage op de Beemsterdijk staat en uitkijkt over de Mijzenpolder ziet een vredig landschap met wat grazend vee en een enkele boerderij. Weinigen zullen beseffen dat ze een van de oudste polders van Holland zien: een veenontginning van ruim duizend jaar geleden, die als een wonder vrijwel intact is gebleven ondanks de vele strijd die hier is geleverd. Over de historie van dit unieke poldertje is nu uitgebreid verslag gedaan door Dick Mantel. De auteur getuigt met dit boek van zijn liefde voor het gebied en spreekt met afschuw over plannen om de polder te gaan gebruiken als berging bij hoge waterstand. De cultuurhistorische waarde van de Mijzenpolder met de onaangetaste verkavelingsstructuur is daarvoor te groot. Daarom heeft hij die historie nu geboekstaafd. Hoewel ook de middelen van bestaan, bestuurlijke en kerkelijke zaken aan de orde komen, ligt de nadruk toch vooral op de historisch-geografische kant. Vanaf ongeveer 800 trokken de bewoners van de strandwallen achter de duinen het veen in op zoek naar nieuwe bouwgrond. Zo kwamen ze ook in het gebied van het Schermereiland en de Mijzen. Beide zijn in de 10de en 11de eeuw vanuit de veenrivier de Schermer en een afsplitsing daarvan, de Leet, ontgonnen. Het verkavelingspatroon van de Mijzen is een typische veerverkaveling, waarbij men vanaf de veenstroom aan elkaar evenwijdige kavelsloten groef die haaks op de hoofdstroom stonden. Uit de kerkelijke gegevens kan worden afgeleid dat de ontginners van de Mijzen afkomstig waren uit Oudorp en Heiloo. Het latere kapelletje was een dochterkerk van Heiloo. Bestuurlijk was de Mijzenpolder echter verdeeld. Westmijzen viel onder het oude dorp Schermer en werd op den duur overvleugeld door Schermerhorn. Het noordelijke deel van de polder viel onder Ursem en Oostmijzen behoorde met dorpen als Avenhorn en Beets tot de Veenhoop, die onder het rechtsgebied van de stad Hoorn viel. Overigens leidde deze bestuurlijke driedeling vele malen tot onenigheid, met name ook op het gebied van de waterstaat. De ontginning van het veen bracht een bodemdaling met zich mee. Veen klinkt in zodra het aan de lucht wordt blootgesteld. Een eeuwenlange strijd tegen het water was het gevolg. Bovendien konden de veenrivieren de watervloed niet goed verwerken, waardoor steeds meer afslag plaatsvond en op den duur de grote meren in Noord- Holland ontstonden. De Mijzenpolder lag daardoor op een kritiek punt, midden tussen de Beemster, de Schermer en de Waard. Pas met de droogmaking van deze meren in de 17de eeuw was het directe gevaar geweken. Maar door de droogmakerijen ontstonden nieuwe problemen. De Schermerboezem was een stuk kleiner geworden, waardoor er minder ruimte was om overtollig water af te laten vloeien. Bovendien stonden de belangen van de nieuwe polders haaks op die van de oude veenpolders. Bij wateroverlast bleven de nieuwe polders uitmalen, terwijl in de hogergelegen Mijzen een maalstop moest worden ingesteld omdat de Schermerboezem een bepaald peil had bereikt. Men bleef steggelen over de hoogte van het peil. In 1889 kwam het zelfs tot een dijkdoorbraak in de Mijzen, volgens de polderbewoners als gevolg van het te hoge noodpeil, maar Uitwaterende Sluizen verweet hen slecht dijkonderhoud. De onmin over het polderbeheer leidde uiteindelijk wel tot de instelling van één heemraadschap voor de hele Mijzen. Eind 19de eeuw deed de vooruitgang ook zijn intrede in de Mijzen met de vervanging van de twee windwatermolens door een stoomgemaal. Later werd dit een elektrisch gemaal. Met de centralisatie van de waterschappen in Noord-Holland is het heemraadschap Mijzen uiteindelijk opgegaan in groter verband. In 2003 ontstond het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. In een laatste hoofdstuk blikt de auteur naar de toekomst. De verschillende plannen die in de loop van de tijd zijn gemaakt als oplossing voor wateroverlast door aanhoudende regen, zoals nog in 1994 het geval was, passeren de revue. In die plannen wordt de waarde van de Mijzerpolder als overwinterings- en broedgebied voor weidevogels, alsmede op cultuurhistorisch terrein vaak over het hoofd gezien. Tegelijkertijd zal de landbouw in de polder zowel als gevolg van de vernatting als ook door mondiale ontwikkelingen steeds minder rendabel zijn. De auteur pleit dan ook voor behoud van de polder met de boeren als natuurbeheerders. Het boek geeft een uitgebreid overzicht van het wel en wee van de Mijzenpolder en zijn bewoners door de eeuwen heen. De auteur heeft op basis van gedegen archiefonderzoek een interessant verhaal geschreven. In zijn enthousiasme is hij daarbij echter af en toe wel wat doorgeschoten. Zijn geschiedenis van de Mijzen laat hij beginnen in
Page 1 and 2:
nummer 2 38e jaargang * 2006
Page 3 and 4:
Inhoud 38e jaargang nr. 2, 2006 Art
Page 5 and 6:
64 Stedelijke trots en stadsrechtvi
Page 7 and 8:
Page 9 and 10:
Page 11 and 12:
Page 13 and 14:
Page 15 and 16: 74 Stedelijke trots en stadsrechtvi
Page 17 and 18: Arie van Steensel De middeleeuwse s
Page 19 and 20: 78 De middeleeuwse stadspensionaris
Page 39 and 40: 98 ‘Copers’ of krakers? Een bij
Page 41 and 42: 100 ‘Copers’ of krakers? Een bi
Page 43 and 44: Buitendijks met Piet de Rooy “All
Page 45 and 46: 104 Buitenbijks Bio- en bibliografi
Page 47 and 48: 106 Buitenbijks Het enige waaruit b
Page 49 and 50: 108 Buitenbijks tiestaat is in het
Page 51 and 52: Hollands Spoor In Hollands Spoor wo
Page 53 and 54: 112 Hollands Spoor Santpoort-Zuid e
Page 55 and 56: 114 Hollands Spoor ontvangstruimten
Page 57 and 58: 116 Hollands Spoor Spoor verenigt d
Page 59 and 60: 118 Tijdingen Afb. 1 Promotiemateri
Page 61 and 62: 120 Tijdingen niets op tegen daarbi
Page 63 and 64: De Archievenman Het Regionaal Archi
Page 65: 124 De Archievenman chief te vinden
Page 69 and 70: 128 Boekbesprekingen Bezuidenhout.
Page 71 and 72: 130 Boekbesprekingen van degelijke
Page 73 and 74: 132 Boekbesprekingen dogmatisch en
Page 75 and 76: 134 Boekbesprekingen Het verval van
Page 77 and 78: 136 Boekbesprekingen en herstel van
Page 79 and 80: 138 Boekbesprekingen bestaat uit fo
Page 81 and 82: 140 Boekbesprekingen J.J. Voskuil,
Page 83 and 84: Aan dit nummer werkten mee: Joost C
show all

Omslag Holland 2006/2 - Historische Vereniging Holland

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?