Omslag Holland 2006/2 - Historische Vereniging Holland
Omslag Holland 2006/2 - Historische Vereniging Holland
Omslag Holland 2006/2 - Historische Vereniging Holland
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
132 Boekbesprekingen<br />
dogmatisch en de behandeling is nuchter. De auteur<br />
illustreert zijn beschouwingen puntig met een<br />
overvloed aan welgekozen voorbeelden, die ook<br />
voor de algemeen historisch geïnteresseerde lezer<br />
goed te volgen zijn en daardoor overtuigen. Misschien<br />
maakt de indeling van het proefschrift<br />
achtereenvolgens naar vorm, naar doel en naar<br />
onderwerp dat sommige verhalen tweemaal worden<br />
verteld, maar mij stoorde dat niet.<br />
Voor wie zich verder wil verdiepen in dit onderwerp<br />
geeft de 30 pagina’s tellende literatuurlijst<br />
vele ingangen. Ik wil ook wijzen op het januarinummer<br />
van het Tijdschrift voor Nederlandse Kerkgeschiedenis,<br />
dat speciaal aan heiligen, gereformeerd<br />
en katholiek, is gewijd.<br />
Een waarschuwing voor de lezers van <strong>Holland</strong>:<br />
over <strong>Holland</strong> wordt alleen gezegd, dat de bewoners<br />
ervan hun taal als de meest geciviliseerde van<br />
de Republiek beschouwden. De meeste behandelde<br />
predikanten komen uit andere gewesten, Lodenstein<br />
uit Utrecht voorop. Maar aan wie is geïnteresseerd<br />
in de grote interprovinciale culturele<br />
stromingen die het klimaat ook in <strong>Holland</strong> beïnvloedden,<br />
is dit boek zeker aan te raden.<br />
W. Pelt<br />
Marten Hofstede, P.G. Hoftijzer (red.), Adelaar in<br />
de wolken. De Leidse jaren van Josephus Justus Scaliger<br />
1593-1609. Catalogus bij een tentoonstelling in de<br />
Leidse Universiteitsbibliotheek, 30 juni-28 augustus<br />
2005 (Leiden: Scaliger Instituut, Universiteitsbibliotheek<br />
Leiden: 2005) (Kleine publicaties van<br />
de Leidse Universiteitsbibliotheek nr. 69); 176<br />
blz., geïll., issn 0921-9293.<br />
Josephus Justus Scaliger (1540-1609), geboren te<br />
Agen in Frankrijk, ontving als zoon van een groot<br />
latinist en geleerde de best mogelijke opleiding,<br />
maar was vooral ook autodidact. Zijn fenomenale<br />
talenkennis omvatte Latijn, Grieks, Hebreeuws,<br />
Aramees, Syrisch, Arabisch, Armeens, Turks, Perzisch,<br />
en ook pionierde hij in Gotisch, Samaritaans,<br />
Ethiopisch en papyrologie. Hij was geïnteresseerd<br />
in alle aspecten van het westerse én<br />
oosterse deel van de antieke wereld en je kunt zijn<br />
wetenschappelijk universum beschouwen als een<br />
voorbode van wat in de 19e eeuw Altertumswissenschaft<br />
ging heten. Scaligers grootste prestaties lagen<br />
op het gebied van de klassieke filologie en tijdrekenkunde,<br />
maar hij was ook professor in de<br />
filosofie en studeerde Romeins recht. Zijn bekering<br />
tot het protestantisme bracht hem in Frankrijk<br />
in grote problemen. Toen Justus Lipsius, professor<br />
in geschiedenis en recht aan de Leidse<br />
Universiteit, zich daar niet meer thuis voelde vanwege<br />
zijn katholieke geloof, werd Scaliger uitgenodigd<br />
hem daar op te volgen.<br />
Naar aanleiding van twee lustrumvieringen in<br />
2005, het 86ste lustrum van de Leidse Universiteit<br />
en het vijfjarig bestaan van het Scaliger Instituut<br />
(Bijzondere Collecties Leidse Universiteitsbibliotheek),<br />
is een bescheiden tentoonstelling ingericht<br />
over Scaligers jaren te Leiden. Hierbij is dit<br />
kleine boekje uitgegeven, dat behalve dat het een<br />
catalogus van tentoongestelde voorwerpen is, tien<br />
flink geannoteerde opstellen van verschillende<br />
specialisten bevat.<br />
Het bundeltje heeft een aardige opbouw. Na<br />
een artikel over Scaligers jonge jaren volgen opstellen<br />
over de betekenis van Scaligers komst naar<br />
Leiden, zijn huisvesting daar, twee opstellen omtrent<br />
de correspondentie met respectievelijk president<br />
curator Janus Dousa (en familie) en met voorganger<br />
Justus Lipsius. Na een artikel over een<br />
drukkerij die Scaligers boeken uitgaf, volgen een<br />
portret van de geleerde zoals die naar voren komt<br />
uit zijn brieven, Scaligers inscripties in Leidse alba<br />
amicorum, Scaligers leerlingen, voorts een portretten-<br />
catalogus met inleiding en daarna de lijst van<br />
tentoongestelde voorwerpen. Het boekje hinkt een<br />
beetje op twee gedachten: zelfstandige artikelen,<br />
toch ook wel gerelateerd aan de tentoonstelling.<br />
Daarnaast wordt het steevast een catalogus van de<br />
tentoonstelling genoemd.<br />
Misschien dat het daarom ook niet erg overzichtelijk<br />
wil worden. Sommige van de opstellen<br />
verliezen zich al in details, terwijl de lezer nog bezig<br />
is zich te oriënteren. Een overzicht van publicaties<br />
van Scaliger was welkom geweest en in een<br />
boekje over de grondlegger van de tijdrekenkunde<br />
had een chronologie van diens leven niet misstaan.<br />
De opstellen over de correspondentie met<br />
collega Lipsius, over de drukkerij, en het artikel<br />
van D. van Miert, ‘Een profielschets van een scherp<br />
geleerde: Scaliger in zijn brieven’ (p. 101-124), zijn<br />
wat inzichtelijker. Aardig is de uitweiding van Van<br />
Miert, werkzaam bij een editieproject van Scaligers<br />
briefwisseling, betreffende de correspondenties<br />
van geleerden. Scaliger schreef zo’n vijf brieven<br />
per dag in het Latijn en in het Frans. Zulke brieven<br />
vervulden de functie van vaktijdschriften. Ze hadden<br />
een zekere openbaarheid, werden gekopieerd,