Omslag Holland 2006/2 - Historische Vereniging Holland
Omslag Holland 2006/2 - Historische Vereniging Holland
Omslag Holland 2006/2 - Historische Vereniging Holland
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
tent, de rest moest zijn heil zoeken onder een fabrieksafdak.<br />
Het eten was er slecht en aangezien<br />
het hartje winter was, kon het er bitter koud zijn.<br />
Kleding om zich tegen deze kou te beschermen<br />
was er niet. Een bijkomend element was ook dat de<br />
werkplek veelal ver afgelegen was van de slaapplaats<br />
zodat er dagelijks vele kilometers te voet<br />
moest worden afgelegd. Vluchtpogingen werden<br />
streng bestraft. Stokslagen en mishandelingen<br />
kwamen veelvuldig voor. Voor veel mannen werd<br />
dit uiteindelijk teveel. Verzwakt door ondervoeding<br />
stierven zij aan totale uitputting.<br />
De terugkeer en thuiskomst na de oorlog wordt<br />
in het laatste hoofdstuk beschreven. Veel mannen<br />
vonden hun weg terug naar huis te voet, liftend of,<br />
een enkele gelukkige per auto. Niet iedereen kon<br />
direct naar huis want in het westen van Nederland<br />
heerste er nog hongersnood en de geallieerden zaten<br />
niet te wachten op extra monden die gevoed<br />
moesten worden. Daarom gold er tot 1 juni 1945<br />
het verbod om de Grebbelinie te passeren. De<br />
volksverhuizing van zo’n 400.000 man plaatste het<br />
tijdelijk militair gezag in Nederland voor een enorme<br />
logistieke uitdaging. Al deze mannen, veelal<br />
sterk vermagerd, moesten worden opgevangen en<br />
ontluisd. Bijna iedereen had medische zorg en<br />
Boekbesprekingen 141<br />
voedsel nodig om weer op krachten te komen. Na<br />
registratie mochten zij dan eindelijk terug naar<br />
huis. Het boek van Vugs eindigt met een kille<br />
thuiskomst. Het in de haast opgerichte Nederlands<br />
Volks Herstel verwachte veel problemen met<br />
de van gezin en maatschappij losgeslagen mannen.<br />
Daarbij kwam ook nog dat velen van hen het<br />
werd aangerekend dat zij werk voor de bezetter<br />
hadden verricht. Dat zij hierdoor gedwongen waren,<br />
werd gemakshalve vergeten.<br />
Met dit boek heeft Vugs een boeiend, makkelijk<br />
leesbaar en toegankelijk document over een stukje<br />
Haagse geschiedenis geschreven. Het dient ook<br />
als rehabilitatie voor alle Nederlandse ex-dwangarbeiders<br />
alhoewel dat er in het laatste hoofdstuk<br />
wat bij de haren wordt bijgesleept. Het boek eindigt<br />
wat abrupt met de kille thuiskomst van de<br />
mannen en roept ook vragen op. Hoe handhaafden<br />
deze mannen zich verder in de maatschappij?<br />
De thuiskomst van ex-dwangarbeiders vormt geen<br />
uitzondering met die van de terugkerende joden<br />
uit de kampen en, later, die van de Indië-veteranen.<br />
Een oorlog maakt overal slachtoffers, of dat<br />
nu dicht bij huis is of over de landsgrenzen.<br />
Liesbeth Brama