Top50 machtigste commissarissen m/v - Management Scope

Wie stuurt bij u de informatie?
In een tijd waarin de hoeveelheid informatie elke dag sneller groeit, wordt het steeds belangrijker om de juiste informatie
tijdig op de juiste plek te hebben. Om alle werkprocessen en afdelingen op elkaar af te stemmen en systemen
elkaar te laten begrijpen. Om ervoor te zorgen dat werknemers niet worden overvoerd met informatie of gegevens
juist niet krijgen. Dit vraagt om een integrale visie op uw informatielogistiek. Ricoh is wereldwijd marktleider op het
gebied van IT en Document Solutions. Onze praktische en duurzame oplossingen brengen interne en externe partijen,
processen en informatiebronnen bij elkaar. Zodat uw organisatie werkt als één geheel. Meer weten? Kijk dan op
www.ricoh.nl/informatielogistiek
Ricoh Nederland B.V., Utopialaan 25, Postbus 93150, 5203 MB ‘s-Hertogenbosch, www.ricoh.nl
Het ultieme spel
Stelt u zich het volgende eens voor: uw compagnon mag een onverwachte meevaller
van 50 duizend euro netto verdelen tussen u en zichzelf. Hij heeft de eenmalige macht
van de verdeelsleutel maar u heeft het eenmalig veto- dan wel fiatrecht. Hij mag dus
één keer een verdeling voorstellen en u wordt eenmalig in de gelegenheid gesteld
om dat bod te accepteren dan wel te weigeren. Als u het bod weigert krijgt niemand
iets en gaat het geld verloren. Als u het bod accepteert worden de voorgestelde bedragen aan beiden uitgekeerd. uw
compagnon stelt voor dat u 10 duizend euro krijgt en bedeelt zichzelf 40 duizend euro toe. Zou u het bod accepteren?
Of laat u het aan u voorbij gaan?
Het dilemma dat ik u voorleg is gebaseerd op een spel dat we in de cognitiewetenschappen ‘The ultimate game’ noemen.
Met de bovengenoemde verdeling wordt als het goed is op zijn minst een spanningsveld opgeroepen waardoor
u niet meteen volmondig ja of nee zult zeggen tegen het voorstel. Hoe komt het dat u dit spanningsveld voelt en
waarom kunt u niet gewoon blij zijn met de meevaller van 10 duizend euro?
Dat komt omdat wij mensen een unieke eigenschap hebben die vaak tegen onze economische belangen indruist. Die
unieke eigenschap is het hanteren van normen. Wij hebben allerlei normen ten aanzien van eerlijk gedrag en bij humane
interacties worden die normen gevoed door reciprocal fairness ofwel: wederkerige eerlijkheid. Vrij vertaald komt het
erop neer dat als u netjes behandeld wordt, u als het goed is geneigd bent de ander ook netjes te behandelen. Maar
als u oneerlijk bejegend wordt, voelt u de behoefte de ander te straffen. Zelfs als u daar uw eigen economische belangen
mee schaadt. Concreter gezegd: wanneer u ‘nee’ zegt tegen het voorstel van uw compagnon verliest u zelf 10
duizend euro maar krijgt hij in ieder geval ook geen 40 duizend euro.
Als u oneerlijk bejegend wordt, voelt u de behoefte de ander te straffen
Reciprocal fairness zorgt er voor dat we de effecten van puur eigenbelang in onze maatschappij beperken omdat we
weten dat de kans groot is dat we gestraft zullen worden als we de eerlijkheidsnormen overtreden. Deze menselijke
eigenschap is verankerd in ons brein en wel in de rechter ‘dorsolaterale prefrontale cortex’ om precies te zijn. Dit is
een gebied rechts voor in de hersenen dat op verschillende manieren te beïnvloeden is. Eén van die manieren is door
middel van magnetische stimulatie. Bij deze methode wordt er een magnetisch veld in de hersenen opgewekt door
herhaalde malen achter elkaar korte magneetpulsen op de schedel te geven. Het magnetische veld activeert dan wel
inhibeert de gestimuleerde hersengebieden. Zwitserse onderzoekers lieten onder leiding van Daria Koch hun proefpersonen
‘The ultimate game’ spelen terwijl zij met magnetische stimulatie het betreffende deel van de hersenschors
stimuleerden. De wetenschappers wilden onderzoeken hoe het onderdrukken van dit deel van de hersenschors het
gedrag van mensen op ‘The ultimate game’ zou beïnvloeden. Zouden de proefpersonen wiens hersenen gestimuleerd
werden meer oneerlijke voorstellen accepteren of verwerpen dan de proefpersonen in de placebogroep? Of zou er
geen verschil optreden?
Er bleek wel degelijk verschil te zijn. Een groot gedeelte van de proefpersonen wiens brein gestimuleerd werd accepteerde
de oneerlijke voorstellen van hun partners in het spelletje. Dit in tegenstelling tot de mensen in de placebogroep.
uit de resultaten bleek verder dat die mensen van wie het brein werd gestimuleerd de oneerlijke voorstellen
accepteerde ondanks het besef dat het hier oneerlijke verdelingen betrof.
Dit onderzoek toont aan dat de rechter dorsolaterale prefrontale hersenschors belangrijk is bij het verwerpen van voorstellen
die als oneerlijk beschouwd worden. Ook al verlies je daar zelf geld mee. Zodra er een spanningsveld is tussen
uw economisch belang en uw normen ten aanzien van eerlijk gedrag dan speelt dit gebied rechts voor in het brein op.
De kracht van het gebied zal verschillen tussen mensen en bepaalt per individu of de eerlijkheidsnormen dan wel de
economisch belangen het zullen winnen. In andere woorden: of u zult handelen volgens principes of uit opportunisme.
uw antwoord op mijn vraag aan het begin van deze column zegt dus veel over de kracht van dit gebied in uw brein.
Margriet Sitskoorn is hoogleraar klinische neuropsychologie aan de Universiteit van Tilburg en hoofd van de sectie
neuropsychologie van het Universitair Medisch Centrum Utrecht, afdeling psychiatrie, divisie hersenen. Zij onderzoekt de
relatie tussen hersenen en gedrag, en schreef de bestseller Het maakbare brein. Reacties: msitskoorn@managementscope.nl
Tekst Margriet Sitskoorn
column
JAnuARI 2009 23