Top50 machtigste commissarissen m/v - Management Scope

Commissaris moet de werkvloer op
De kloof tussen burger en bestuurder is groot, zo blijkt uit het
nog te verschijnen nationaal Commissarissen Onderzoek 2008.
Commissarissen moeten vaker de werkvloer op en actief de
dialoog zoeken met stakeholders.
Tekst Mijntje Lückerath-Rovers en Auke de Bos
Wil een commissaris aangesloten blijven bij haar werknemers en de
maatschappij, dan moet hij of zij doelbewust de communicatie met
deze stakeholders aangaan. Dit is een van de conclusies van het nationaal
Commissarissen Onderzoek 2008 waarvan op 15 januari 2009
de resultaten gepresenteerd worden. Het nationaal Commissarissen
Onderzoek wordt jaarlijks door de Erasmus universiteit Rotterdam uitgevoerd,
in samenwerking met het nederlands KennisCentrum voor
Commissarissen. Het onderzoek richt zich op beursondernemingen,
niet-beursondernemingen, familiebedrijven, zorginstellingen en woningbouwcorporaties.
Vooruitlopend op de publicatie in januari van de resultaten van het
onderzoek, wordt in dit artikel alvast ingegaan op één vraag uit het
onderzoek: Wat is het opleidingsniveau van de commissarissen en
toezichthouders? Deze vraag is door 403 commissarissen en toezichthouders
ingevuld. 72 procent van de commissarissen heeft wetenschappelijke
onderwijs genoten (2007: 74 procent), 24 procent heeft hoger
beroepsonderwijs gevolgd en 4 procent heeft middelbaar onderwijs
afgerond. Het grootste deel van de commissarissen is dus universitair
geschoold.
2007 2008
aantal Percentage aantal Percentage
WO 289 74% 290 72%
HBO 72 18% 97 24%
MO 32 8% 16 4%
Totaal 393 100% 403 100%
Het aandeel academisch opgeleide commissarissen verschilt binnen
de verschillende sectoren. Bij de beursondernemingen hebben relatief
de meeste commissarissen (87 procent) een universitaire opleiding,
bij de woningbouwcorporaties relatief het minste aantal (63 procent).
Bij de woningbouwcorporaties zitten relatief de meeste HBO-ers (34
procent) in de raad van toezicht. Opvallend is dat de toezichthouders
bij zorginstellingen en commissarissen bij familiebedrijven het dichtst
de (gemiddeld hogere) opleidingssamenstelling van beursgenoteerde
ondernemingen nadert. Voor de zorginstelling is dit verklaarbaar vanwege
het feit dat ook de werknemers (artsen en verpleegkundigen) van
zorginstellingen over algemeen hoger geschoold zullen zijn.
Kloof tussen toezicht en burger
Het gemiddeld hoge opleidingsniveau van bestuurders en ondernemers
deed Van Hezewijk opmerken dat de kloof tussen bestuur en burger
erg groot is (Nederlandse Elite krijgt aristocratische trekjes, Jos van
Hezewijk 2006). uitgaande van het feit dat de academici ten tijde van
hun studie een kleine minderheid zijn van de bevolking, en nu wel een
ruime meerderheid van het bestuur uitmaken, maakt dat de bestuurlijke
elite een academische elite is. Van Hezewijk concludeert dat dit
nog niet betekent dat de belangen van de bevolking niet gelijk zouden
kunnen lopen met die van de hoger opgeleiden in het bestuur, maar
dat ze wel van elkaar verschillen in cultuur en taalgebruik. Het zou
daarom mogelijk zijn dat de leden van de RvC’s en RvT’s minder goed
kunnen communiceren met - of op de hoogte zijn van - de behoeften
in de maatschappij, maar ook van bijvoorbeeld werknemers die minder
hoog opgeleid zijn. Aan de andere kant zijn de gesprekspartners van de
commissarissen, zoals bestuurders en commissarissen bij andere ondernemingen,
extern deskundigen of vertegenwoordigers uit het openbaar
bestuur (politiek) ook grotendeels academisch opgeleid. Dit maakt het
lastig te diversificeren in het opleidingsniveau binnen RvC’s. Als alternatief
zouden commissarissen regelmatig de ‘werkvloer’ op moeten
en moeten ze actief de dialoog met andere stakeholders binnen de
maatschappij aangaan. Alleen dan kan de RvC de belangen van alle
relevante stakeholders vertegenwoordigen, maar bovendien zal dit de
slagkracht en het innoverend vermogen van de organisaties ten goede
komen.
Dr. Mijntje Lückerath-Rovers is universitair docent Financiële Markten en Toezicht
aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Prof. dr. Auke de Bos is hoogleraar
bedrijfseconomie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam
Genoten opleiding WO HBO MO/anders
beursonderneming 87% 6,5% 6,5%
niet-beursonderneming 66% 29%
5%
familiebedrijf 83% 12% 5%
zorginstelling 38% 14% 4%
woningbouwcorporatie 63% 34%
3%
0% 20% 40% 60% 80% 100%
JAnuARI 2009 51
analyse