BUNDELING: EEN GOUDEN GREEP? - KpVV

Tot slot kan nog onderscheid gemaakt worden naar de locatie waar bundeling plaatsvindt, namelijk
binnen bestaande verstedelijking (inbreiding), direct aan de bestaande verstedelijking of daarbuiten
(uitbreiding).
BUNDELING ALS BELEIDSCONCEPT
• Bundeling als centraal paradigma in de ruimtelijke ordening de afgelopen vijftig jaar
Kijkend naar de afgelopen vijftig jaar, zien we dat het begrip bundeling in de opeenvolgende
nota’s tot rijping is gekomen. Wat begon als een onbewuste gedachte, is steeds meer bewust
beleid geworden. Het belangrijkste doel dat met bundeling wordt beoogd, is door de jaren heen
vrij consistent, namelijk het behoud van de zogenaamde ‘vrije ruimte’, oftewel een open landschap.
Het groene hart is daar natuurlijk het beste voorbeeld van. In de loop van de tijd zijn daar
andere, wisselende doelen aan toegevoegd, zoals mobiliteitsdoelen, teneinde de negatieve
milieueffecten van het verkeer te beperken.
188
B U N D E L I N G : E E N G O U D E N G R E E P ?
• Bundeling als flexibel ruimtelijk concept
Was bundeling als centraal paradigma een constante, de manier waarop bundeling is uitgewerkt
in ruimtelijke concepten is door de loop van de jaren heen heel verschillend. Op de uitklappagina’s
worden de achtereenvolgende concepten samengevat: de groeikernen en groeisteden uit de jaren
zeventig (Tweede en Derde Nota Ruimtelijke Ordening), de compacte stad uit de jaren tachtig
(Derde Nota Ruimtelijke Ordening), de Vinex-wijken uit de jaren negentig (Vierde Nota Extra) en
ten slotte de bundelingsgebieden binnen de Stedelijke Netwerken anno nu (Nota Ruimte).
BUNDELINGSCONCEPTEN IN VOGELVLUCHT
De keuze voor gebundelde deconcentratie wordt door de auteurs van de Tweede Nota (1966) als
volgt onderbouwd: “de hoge bevolkingsdichtheid in Nederland gedoogt geen sterke verspreiding
of ‘deconcentratie’ van de bevolking over het land. Het bijbehorende kaartbeeld laat zien dat
zoiets een vlekkerig mengsel van stad noch land oplevert. Maar aan de andere kant is een grote
concentratie van bevolking in steden weer in strijd met de ‘huidige tendenties en woonwensen’,
ofwel de suburbane verlangens van het bijna-buiten wonen. De keuze richt zich daarom op het
Middelste Alternatief: de gebundelde deconcentratie. De voordelen zijn dat enerzijds een maximum
aan keuzemogelijkheid geboden wordt voor wonen, werken en recreatie, maar ook dat de
ruimtelijke toekomst van Nederland met het middelste alternatief niet gefixeerd wordt en flexibel
blijft. Je kunt nog alle kanten op, terwijl waardevol landschap behouden blijft”. De overloopgemeente
is geboren.
In de Derde nota Ruimtelijke Ordening (1973-1983) worden twee nieuwe issues toegevoegd. Ten
eerste wordt het begrip groeikern geïntroduceerd als opvolger van de overloopgemeente. Ten
tweede wordt naast bundeling van verstedelijking ook bundeling van infrastructuur een onderwerp.
Bundeling van verschillende soorten infrastructuur (weg, spoor en water), wordt bewust
nagestreefd, om zo de doorsnijding en de hinder te beperken. Mobiliteitsbeïnvloeding wordt een
doel. In de Vierde Nota Ruimtelijke ordening (1988) wordt het groeikernenbeleid formeel beëindigd
en de compacte stad en de stedelijke knooppunten geïntroduceerd. Het ABC-locatiebeleid
doet zijn intrede en de sleutelprojecten komen op de agenda. Aansluiting op openbaar vervoer
weegt zwaar. Het belang van de mainports en de bereikbaarheid daarvan wordt onderkend. In de
Vierde Nota Extra (1990) blijven alle concepten uit de Vierde Nota van kracht, zij het dat mobili-