BUNDELING: EEN GOUDEN GREEP? - KpVV

vervolg en versterkte zich. Maar het beleid moest er ook veel meer
op gericht worden om de nadelen van het bevolkingsverlies in
de steden op te vangen.”
42
B U N D E L I N G : E E N G O U D E N G R E E P ?
De verschuiving van stadsreconstructie naar stadsvernieuwing
wordt geïllustreerd door de benadering van de
twee grootste steden van het land. Terwijl Amsterdam
in 1972 nog de totale vervanging van 19e-eeuwse
stadsdelen voorstelde, koos Rotterdam in 1974 voor
het bekend geworden ‘Bouwen voor de buurt’. 17
Ook over de vormgeving in de groeikernen veranderde
het denken, zegt ir. Hans Leeflang, die bij
de RPD werkte onder Quené, Wijers en Witsen
en later een grote bijdrage leverde aan de
Vierde Nota. Al tijdens het opstellen van de
Derde Nota maakte men zich zorgen over
de kwaliteit van de woonmilieus in
de overloopgemeenten en groeikernen.
Er ontstond meer aandacht voor
het ontwerpen van woonwijken
waarin mensen ook zouden willen
blijven wonen, straks als de woningnood
voorbij was. Belangrijk was dat 1975
een binding met de wijk werd opgebouwd.
verstedelijkte zones, stadsgewesten
overige (vrije) ruimte
bufferzones
“Vooral Leo Tummers, die ook voor de RPD werkte, betekende veel in dit thema. Tummers’ studies
gingen over de betekenis van bundeling op het niveau van de lokale inrichting”, zegt Leeflang.
“De blokjeskaart van de Tweede Nota bestond al even; nog steeds kan je in Nederland de plekken
aanwijzen van de groeikernen uit dat plan. Purmerend, Zoetermeer in de eerste fase: dan zie je de
blokjeskaart. De stelling van Tummers was dat het daar gemaakte milieu onvoldoende toekomt
aan de directe woonwensen van de bewoners. Dus moet je zorgen dat de locaties waar mensen
gebundeld worden ook een differentiatie van milieus bevatten, en vooral heel veel randen tussen
stad en land. Dat heeft hij ook gepraktiseerd in Breda, in de Haagse Beemden.”
Bundeling van bevolking en bebouwing wordt in de Derde Nota van een bredere interpretatie
voorzien. Het is niet alleen meer het gebundeld uitbreiden aan de buitenkant van de Randstad,
maar ook het bundelen in geconcentreerder vorm. Het verdichten in de bestaande stad is een
thema dat later, in de Vierde Nota, nóg centraler zal worden gesteld. In de woorden van Jenno
Witsen: “Interessant is dat bundeling niet alleen meer groeikernen betreft, maar er nu ook aandacht
was voor toepassing van het begrip in de bestaande steden in de vorm van stadsvernieuwing.
De Tweede Nota ging immers vooral over bundeling van suburbanisatie.”