BUNDELING: EEN GOUDEN GREEP? - KpVV

teitseffecten nog zwaarder wegen. De Vinex-locaties worden aangewezen, nabijheid bij bestaand
stedelijk gebied en bereikbaarheid zijn hierbij belangrijke uitgangspunten. Binnen de Vinex-locaties
wordt onderscheid gemaakt tussen de inbreidings- en uitbreidingslocaties. De eerste liggen
binnen de bestaande verstedelijkingscontouren; de andere daarbuiten.
Bundeling is tot de dag van vandaag actueel. De Nota Ruimte (2004) spreekt van bundelingsbeleid
voor infrastructuur, verstedelijking en economische activiteiten. Er worden bundelingsgebieden
binnen de stedelijke netwerken aangewezen waarbinnen de activiteiten (wonen, werken,
voorzieningen) ruimtelijk moeten worden geconcentreerd, en er worden bundelingspercentages
aangewezen. De verhouding tussen de bundelingsgebieden en de rest moet ten minste gelijk
blijven. Provincies en (samenwerkende) gemeenten moeten het verstedelijkingsbeleid binnen
deze bundelingsgebieden nader invullen. Ook bundeling van infrastructuur en vervoersstromen
is nog steeds een issue. Daarnaast blijft er sprake van een verdichtingsopgave van veertig procent
binnenstedelijk. Bij het verkeer- en vervoersbeleid ligt de nadruk op verknoping van transportnetwerken.
Mobiliteitsreductie is geen doel op zich meer.
BUNDELING ALS NATUURLIJK PROCES
Belangrijk om te onderkennen is dat bundeling ook een natuurlijk proces is. Al sinds mensenheugenis
is er sprake van concentratie van economische activiteiten bij infrastructuur. Ook concentratie
van gelijksoortige activiteiten op een plek (winkels, bedrijven) vindt vanzelf plaats vanwege schaalvoordelen
en bereikbaarheid. Er is hier sprake van onmiskenbaar aanwezige centrumzoekende
krachten. Anderzijds is er sprake van sterke centrumvliedende krachten. Zoals in de Tweede Nota zo
mooi verwoord: “de suburbane verlangens van het bijna-buiten wonen.” Maar het zijn vooral de
gevolgen van huishoudensverdunning en de economische schaalvergroting die leiden tot een constante
ruimtebehoefte, die in het bestaande stedelijke gebied niet meer te accommoderen valt. We
zien universiteitscampussen ver buiten de stad verrijzen. Ziekenhuizen en stadions verplaatsen
zich naar de rand van de stad. Het maken van bundelingsbeleid betekent in het spanningsveld van
centrumzoekende en centrumvliedende krachten opereren om ruimtelijke ontwikkeling in goede
banen te leiden. Wel voldoende ontwikkelingsmogelijkheden voor wonen en bedrijven, maar ook
voldoende voor de open ruimte en de natuur. De ruimtelijk ordenaar als evenwichtskunstenaar. In
onze ruimtelijke ordening is dit beleid geïnstitutionaliseerd door het recht van gemeenten om
(binnen de kaders gesteld door het rijk en de provincie) in bestemmingsplannen plaatsen aan te
wijzen waar bepaalde activiteiten tot stand mogen komen en waar absoluut niet. Kijkend naar vijftig
jaar nationaal beleid dan is sprake van een slingerbeweging, die de ene keer meer neigt naar
centrumzoekende krachten (Vierde Nota en Vinex), en dan weer meer richting centrumvliedende
krachten (Nota Ruimte). In analyses van de kaartbeelden de afgelopen vijftig jaar zien we die slingerbeweging
heel aardig terug: in de jaren zestig en zeventig nemen de afstanden tot de centrale
steden toe. De suburbanisatie en de verder weg gelegen groeikernen komt tot bloei. In de jaren
tachtig wordt er weer dichter bij de steden gebouwd: de opkomst van het compactestadbeleid. In
de jaren negentig nemen de afstanden weer licht toe, om na 2000 weer te dalen (zie bijdrage Hilbers).
189
B U N D E L I N G : E E N G O U D E N G R E E P ?
BUNDELING ALS KWALITEIT
De preoccupatie van dit boek met het onderwerp bundeling zou ertoe kunnen leiden dat bundeling
als een doel op zich wordt beschouwd. Dat is het natuurlijk niet, bundeling is een middel om een