Goed bekeken! - Ketens & Netwerken

verkeerde focus in het dienstverleningsproces: dat lijkt dan vooral
op de uitkering en minder op werk gericht te zijn. Ook is gebleken
dat (intensieve) controle van goedwillenden vaak averechts werkt. 6
Toch moet de rechtmatigheid geborgd worden. Dit kan door een
risicogestuurde handhavingaanpak die de dienstverlening op maat
verder ondersteunt. Daarbij moet het streven zijn om 80% van de
beschikbare controle-energie in te zetten voor die groepen met
het verhoogde risico (calculerenden -20%-) en echte fraudeurs
(-5%-). Risicogestuurde handhaving is effectiever en effi ciënter.
Risicogestuurde handhaving houdt in dat vanaf het begin de
inzet van de handhavingsmiddelen geconcentreerd wordt op
cliëntgroepen met een verhoogd risico (met name ‘twijfelaars’ en
‘calculerende burgers’). Dat betekent in de praktijk dat de brave
burger/cliënt vooral administratief gecontroleerd wordt, gericht
op het creëren van een dechargegevoel. Dat leidt dus tot een
cliëntvriendelijke en wenselijke aanpak, waarin brave cliënten op
administratieve gronden gedechargeerd worden (vrijgesteld van elke
vorm van verdenking). Halve verdachten (twijfelaars/calculerenden)
worden in deze aanpak juist nader bekeken. Overigens is deze
aanpak alleen realiseerbaar als de professional fraudealert is, want
administratieve controle heeft zijn beperkingen.
Om een dergelijke aanpak mogelijk te maken, dient er aan de kop
van het proces voor alle cliënten een risicobeoordeling plaats te
vinden. Een vernieuwing in het risicogerichte handhavingsdenken,
waarbij de kans op regelovertreding als uitgangspunt genomen
wordt, is de toets nalevingbereidheid uit het ANKERmodel,
met de fraudescorekaart als gemeentelijke pendant. Hierbij
wordt de kans op regelnaleving als uitgangspunt genomen.
De nalevingsbereidheidtoets en de fraudescorekaart leveren
risicoprofi elen op die in aanvulling op de professionele inschatting
van de medewerker kunnen worden ingezet. In deze toetsen wordt
op basis van risicoprofi elen en met behulp van gesprekstechnieken
bepaald of het risico op het niet nakomen van afspraken en
verplichtingen wellicht wel of niet aanwezig is. Een voorbeeld van
een risicoprofi el betreft cliënten met bepaalde beroepen (WW) of
kostgangers of kamerbewoners (WWB). Indien er sprake is van
risico op basis van risicoprofi elen, wordt door middel van het stellen
van vragen nagegaan of het risico zich ook ten aanzien van de
individuele cliënt voor zou kunnen doen.
De verplichtingencontrole is een essentieel en primair onderdeel
van de gewenste handhavingsaanpak. De professionals blijken
in experimenten goed aan te voelen welke cliënten risicovol
zijn en onder de controlemethodiek uitkomen. Het resultaat van
de risicobeoordeling kan worden gevisualiseerd middels het
stoplichtenmodel. Groen betekent ‘geen verhoogd risico’, oranje
betekent ‘verhoogd risico’ en rood staat voor ‘gevarenzone’.
Vervolgens bepalen de medewerkers op grond van de risicobeoordeling
de juiste aanpak voor de cliënt. Het cliëntcontact
speelt daarin een belangrijke rol. Ook zijn er verschillende
18 - ‘goed bekeken!’