Umcg - Wetenschapswinkel Geneeskunde en Volksgezondheid

De derde en laatste component bestaat uit behoefte factoren (need factors). Behoefte aan
zorg is afhankelijk van de aard en de ernst van de ziekte. Het model houdt rekening met de
wijze waarop mensen de behoefte waarnemen en hoe symptomen worden ervaren. De ernst van
de aandoening is de meest directe oorzaak van gezondheidszorg gebruik (Andersen &
Newman, 1973). Patiënten met een acute aandoening hebben geen tijd om te kiezen voor een
bepaalde dokter of ziekenhuis. Ze moeten zo snel mogelijk naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis
en kunnen ervoor kiezen of ze met eigen vervoer gaan of dat ze 1-1-2 bellen voor een
ambulance. In het ziekenhuis zien ze dan wel welke arts er dienst heeft. Omdat tijd een cruciale
factor is, is de eerste keuze hier simpelweg de beste (Slob, 2006). De behoefte component wordt
gezien als de meest rechtstreekse oorzaak van zorggebruik en bestaat uit een waargenomen
behoefte door de patiënt en een geëvalueerde behoefte door de professional (bijvoorbeeld de
ambulanceverpleegkundige). De waargenomen zorgbehoefte wordt vastgesteld door te meten
hoe mensen hun eigen gezondheid en functioneren zien. Deze waargenomen (verwachte)
zorgbehoefte van mensen is niet alleen afhankelijk van de daadwerkelijke objectieve
zorgbehoefte maar ook van bijvoorbeeld voorlichting en financiële prikkels. De geëvalueerde
behoefte representeert de professionele beoordeling over iemands gezondheidsstatus en diens
behoefte aan medische zorg. Wanneer de patiënt aandringt op medische spoedeisende zorg en
er sprake is van een discrepantie tussen de waargenomen behoefte van de patiënt en de
geëvalueerde behoefte door de professional, is er wellicht op onterechte gronden een beroep
gedaan op de ambulancezorg. Deze onterechte vraag van de patiënt kan zich vertalen in een
EHTP-rit bij de ambulancezorg. Daarom zou het interessant zijn om te kijken of deze twee
vormen van behoefte (waargenomen en geëvalueerde) ook daadwerkelijk van elkaar verschillen
bij een EHTP-rit.
Er zijn verschillende modellen die zorggebruik trachten te voorspellen dan wel te
verklaren. Deze modellen kijken altijd echter naar zorggebruik in het algemeen en niet specifiek
naar spoed-zorggebruik. Er is voor het Socio-behavioral model van Andersen gekozen omdat
het een veelgebruikt model is en alles omvattend is. Ook het model van Andersen kijkt niet
specifiek naar spoedzorg maar doordat het een zeer uitgebreid model is kan het toegepast
worden op de spoedzorg. De factoren die naar verwachting een verklarende invloed op de
toename van het aantal EHTP-ritten hebben worden in de volgende paragraaf besproken. De
patiëntkarakteristieken zijn rechtstreeks afkomstig uit het model van Andersen. Er worden
© Wetenschapswinkel Geneeskunde en Volksgezondheid UMCG, V. Verhage 2009 45