NJB-1401

echtsvorming voltrekt. Het instrument van de terugkoppelingnaar de wetgever heeft tot op heden vooral degedaante aangenomen van het onder de aandacht brengenvan enkele kleine technische onvolmaaktheden in dewetgeving. De hier bedoelde études geven echter de gelegenheidom de voortdurend aan verandering onderhevigealgemene context te schetsen waarbinnen wetgever,bestuur en rechter uiting geven aan hun gezamenlijkeverantwoordelijkheid voor de rechtsontwikkeling. Dergelijkestudies kunnen daarbij ook leiden tot meer begripvoor elkaars positie en uiteindelijk daarmee ook tot eenkwaliteitsimpuls voor het proces van rechtsvorming.Rechtsvorming is al lang nietmeer een uitsluitend nationaleaangelegenheid en al lang nietmeer enkel een aangelegenheidvan staatsmachten6. TenslotteRechtsvorming is al lang niet meer een uitsluitendnationale aangelegenheid en al lang niet meer enkel eenaangelegenheid van staatsmachten. In de globaliserenderechtsorde voltrekt zich in toenemende mate een interactiefproces op het terrein van de rechtsontwikkelingtussen nationale, Europese en internationale actorenonderling, alsmede tussen statelijk en niet-statelijke actoren.De nationale wetgever en rechter maken van dit complexenetwerk van rechtsontwikkeling en rechtstoepassingdeel uit en dienen hierin gezamenlijk op te treden alspartners in de rechtsontwikkeling. Hoe deze dialoog tussenrechter en wetgever kan worden gestimuleerd was hetonderwerp van het symposium ‘Rechtsvorming door de(bestuurs)rechter. Naar een vruchtbare dialoog tussen wetgeveren rechter’. In de verschillende bijdragen werden deverschuivingen in de verhouding tussen wetgever en rechtergeanalyseerd (bijdrage van Herman Tjeenk Willink);werd vervolgens bezien wat dit betekent voor de rechtsvormendetaak van de hoogste rechters, in het bijzonder dehoogste bestuursrechters (bijdrage van Jaap Polak) en werdtenslotte ingegaan op de mogelijkheden en onmogelijkhedenvan een vruchtbare dialoog tussen onderscheidenactoren in het rechtsvormingsproces, mede vanuit Europeesrechtelijkperspectief (bijdrage door Rob van Gestel).12. Zie uitvoerig mijn oratie: J.C.A. desamenleving daarbij te betrekken, Tilburg:Prisma Print 2013.13. Zie hierover o.m. P. Hogg & A. Thornton,The Charter dialogue between courts andlegislatures, 35 Osgoode Hall L.J. 75 (1997).neren en de dialoog tussen rechter en wetgever,Deventer: Kluwer 2013.Poorter, Het overbruggen van de klooftussen recht en samenleving. Over rechtsvormingdoor bestuursrechter en hoe de14. J. Uzman, Constitutionele remedies bijschending van grondrechten, Over efffectieverechtsbescherming, rechterlijk absti-15. ABRvS 21 november 2006, AB 2007/80m.nt. P.J. Stolk.NEDERLANDS JURISTENBLAD – 10-01-2014 – AFL. 1 11