NJB-1401

Het geheel wordt nog gecompliceerder wanneer we ons realiserendat we zowel Europees als nationaal in toenemende mate temaken krijgen met vormen van private of hybride regelgevingdie moeilijk lijken te passen binnen het traditionele schema vanrechtsvorming door middel van wetgeving en rechtspraakdeze beoordeling moet berusten op objectieve gegevensdie voor rechterlijke toetsing vatbaar zijn.’ 7Het Hof dwingt hier de Uniewetgever te motiveren waaromdelegatie aangewezen is en geeft bovendien te kennendat het delegatiebeslissingen zal toetsen aan de criteriadie de wetgever zichzelf daarbij stelt. Dat klinktheel dialogisch, maar de vraag is of de Uniewetgever datook zo ervaren heeft. 8 Gaat het bij de constitutionele dialoogin dit voorbeeld wel om een onschuldige vorm van‘mutual learning and improvement’, 9 waarbij rechtsvormingde uitkomst is van een proces van ‘HerschaftsfreieKommunikation’? 10 Of is hier sprake van een stoelendansom de macht? 11 In het laatste geval kan het begrip constitutioneledialoog gemakkelijk verhullen dat overlegtussen rechter, bestuur en wetgever bij het vormgevenaan de rechtsontwikkeling geen vrijblijvende aangelegenheidis.Zelfs op EU niveau waar Hof van Justitie (HvJEU)uitgaat van een ‘institutional balance’ en wetgever,bestuur en rechter elkaars bevoegheden zoveel mogelijkdienen te respecteren, 12 is het doorgaans de rechter dieuiteindelijk bij competentiegeschillen optreedt als bewakervan de basisverdragen en daarbij knopen moet doorhakken.Dit is alleen anders wanneer er voor gekozenwordt conflicten niet aan het Hof voor te leggen. In datgeval is het Hof machteloos. Het geheel wordt noggecompliceerder wanneer we ons realiseren dat we zowelEuropees als nationaal in toenemende mate te makenkrijgen met vormen van private of hybride regelgevingdie moeilijk lijken te passen binnen het traditioneleschema van rechtsvorming door middel van wetgevingen rechtspraak. 133. Netwerken van rechtsontwikkelingVranken stelt dat de kern van het begrip constitutioneledialoog is: ‘dat rechtsvorming meer en meer plaatsvindtin netwerken van rechtsontwikkeling die nietnoodzakelijk institutioneel, grondwettelijk, hiërarchischof in een systeem van checks and balances verankerdzijn, maar vaak los-vast gevormd zijn met het oog opconcrete onderwerpen.’ 14 Hij betrekt daarbij niet alleenvormen van coördinatie tussen hoogste rechters of tussenrechters en wetgevers, maar kijkt ook naar deafstemming van rechtspraak op normen die middelszelfregulering in de samenleving tot stand zijn gekomen.Een interessante casus in dat verband betreft dezogeheten Knooble zaak, waarin het ging om de vraagof private NEN-normen veranderen in algemeen verbindendevoorschriften op het moment dat de wetgever er– in dit geval in het Bouwbesluit – rechtsgevolgen aanverbindt. 15Auteurdende verlening van mandaat, volmacht enmachtiging aan de Raad voor de rechtspraakinzake verzoeken tot schadevergoedingverband houdend met de rechtspraakwaarvoor de Staat aansprakelijk wordtgehouden. In deze regeling wordt de Raadgemachtigd te beslissen op verzoeken totschadevergoeding wegens overschrijdingvan de redelijke termijn als bedoeld in artikel6 EVRM door een Nederlandse rechter.Hoe is het mogelijk dat een dergelijke materiein een ministeriële regeling wordt weggestopt? De Raad voor de Rechtspraak isimmers zowel een onafhankelijk adviesorgaanvoor de rechterlijke macht als in ditgeval gemachtigde door de minister om teoordelen over geschillen. Hoe verhoudendeze taken, opgenomen in art. 91 e.v. vande Wet op de rechterlijke organisatie, zichtot het afdoen van schadevergoedingsclaims?Nu de materie bovendien betrekkingheeft op de rechtsbescherming tegende overheid wijst Aanwijzing 24 van deAanwijzingen voor de regelgeving duidelijkin de richting van het regelen bij wet informele zin.6. Zie o.a. W. Voermans, ‘Delegation Is aMatter of Confidence: The New EU DelegationSystem under the Treaty of Lisbon’,European Public Law, Vol. 17 no. 2, p. 321(2011).7. Zaak C-355/10 2012 (overweging 67).8. Het begrip dialoog is naar zijn Griekseoorsprong een samentrekking van λγος(logos, woord, taal, rede) en δι- (dia,door).9. M.H.L.K. Claes & M.C.B.F. de Visser, ‘Areyou networked yet? On Dialogues in EuropeanJudicial Networks’, Utrecht LawReview, Vol. 8, No. 2 p. 105 (2012).de macht : verslag van de conferentie overde trias politica op 27 januari 2006’, DenHaag : Tweede Kamer der Staten-Generaal2006.12. V. Hatzopoulos, ‘Actively talking toeach other: the Court and the political institutions’,in: M. Dawson, B. de Witte, E.Muir (eds.), Judicial Activism at the EuropeanCourt of Justice, Cheltenham: EdwardElgar 2013, p. 107-108.13. Vergelijk daarover ook reeds mijn VARpreadvies,In de schaduw van het bestuursrecht,Den Haag: Boom Juridische Uitgevers2008, p. 95-163.14. J.B.M. Vranken, ‘Taken van de HogeRaad en zijn parket in 2025’, o.a. opgenomenin: T.F.E. Tjong Tjin Tai, R.A.J. vanGestel en J.J.A. Braspenning (red.), Cirkels:Een rondgang door het werk van Jan Vranken,Deventer: Kluwer 2013, p. 299.1. Prof. dr. R.A.J. van Gestel is hoogleraarTheorie en methode van wetgeving aan deUniversiteit van Tilburg.Noten2. Zie voor een overzicht van de literatuur:A. Meuwese & M. Snel, ‘Constitutionaldialogue: An overview’, Utrecht LawReview, Vol. 9, nr.2 p.123-140 (2013).3. Kamerstukken II 2013/14, 33359 (R1986), nr. 4, p. 12.4. Zie voor voorbeelden: R.A.J. van Gestelen A. Vleugel, ‘Herijking van het primaatvan de wetgever: de betekenis van kaderwetgevingen delegatie’, Den Haag: Raadvan State 2011. Het rapport is te vinden op:http://www.raadvanstate.nl/publicaties/publicaties.html.5. Neem de Ministeriële regeling van deMinister van Veiligheid en Justitie van 26januari 2012, Stcrt. 1 februari 2012, hou-10. Het begrip is te vinden in: J. Habermas,Theorie des kommunikativen Handelns,Frankfurt am Main:Suhrkamp (1981).11. Zie F. Halsema e.a., ‘Stoelendansen met15. HR 22 juni 2012, AB 2012/228.NEDERLANDS JURISTENBLAD – 10-01-2014 – AFL. 1 21