Pijn bij Kwetsbare Ouderen - NVAM

terug naar de inhoudsopgave2.1.4 Invloed van artsen en andere zorgverleners op de beleving vanpijn door ouderenKwalitatief onderzoek suggereert, dat zorgverleners ouderen met chronische pijnneigen te zien als een heterogene groep, waarin sommige patiënten hun pijnzouden overdrijven en andere patiënten hun pijn zouden ‘dragen’. De perceptiesvan zorgverleners hebben invloed op de aangeboden pijnstilling (Blomqvist,2003). Zo kan ‘ageism’ de attitude van professionele verzorgenden jegensouderen met pijn beïnvloeden. ‘Ageism’ is te typeren als een geheel van onjuisteopvattingen of veronderstellingen over ouderen, zoals ‘ze kunnen zich nietsherinneren’, ‘ze kunnen niet zelf denken’ (Greene et al, 1986). Daardoor wordenouderen niet betrokken bij beslissingen over pijnbeleid (Yates et al, 1995).Het is van belang, dat zorgverleners zich bewust zijn van ‘ageist’-attitudes(Brown, 2004).Miaskowski (2000) adviseert medewerkers in de zorg dan ook om in te spelen opattitudes van ouderen over pijn:– de gedachte bij ouderen dat pijn een normaal onderdeel is van veroudering,blijkt versterkt te kunnen worden door bepaalde opmerkingen van medewerkersin de gezondheidszorg;– vermijd deze opmerkingen en neem de pijnklachten van elke patiënt serieus(ongeacht de leeftijd). Begrip tonen, geruststellen en eventueel psycho-educatiekunnen verdere misvattingen voorkomen;– wees pro-actief en vraag alle ouderen of ze pijn ervaren. Vraag dit ook routinematig.Dit nodigt uit tot een open communicatie;– verzeker ouderen ervan, dat pijn niet altijd indicatief is voor een ernstige ziekteen dat zorgvuldige diagnostiek nodig is voor vroege detectie en adequatebehandeling van de onderliggende oorzaak van pijn;– gebruik verschillende woorden om pijn te beschrijven en noteer de woordendie individuele ouderen gebruiken als specifieke termen voor pijn;– gesprekken dienen te verlopen in ontspannen sfeer en voor het uitvragen vande pijngeschiedenis zijn wellicht meerdere gesprekken nodig;– ouderen dienen verteld te worden dat het risico op verslaving door pijnstillerszeer laag is. Zij dienen gerustgesteld te worden dat er goed gelet wordt opbijverschijnselen (waarbij er geprobeerd wordt om die direct te verhelpen).Aan ouderen en hun mantelzorgers/familie kan dan ook - ter ondersteuningvan het gesprek- de folder over Ouderen en Pijn gegeven worden. De folder isontwikkeld op basis van deze richtlijn en te downloaden via de Verenso website(www.verenso.nl/vakinhoudelijke producten).2.2 Veranderde pijnbeleving bij kwetsbare ouderen metspecifieke aandoeningenMogelijk wordt in de klinische praktijk de aanwezigheid van ‘centrale pijn’ hetmeest onderschat, zeker als de kwetsbare oudere niet duidelijk aangeeft in taalen/of gebaar dat er sprake is van ongemak/pijn. Bij ziektebeelden waarbij debaansystemen (witte stof) kunnen zijn aangedaan zoals bij een CVA, multiplesclerose, en subtypen dementie zoals de ziekte van Alzheimer en vasculairedementie, is de kans aanwezig dat er sprake is van centrale pijn. Dit zou zichonder andere kunnen uiten in ernstige pijnexpressie bij slechts lichte aanraking(allodynie). Hierna beschrijven we enkele specifieke aandoeningen waarvanbekend is dat de pijnbeleving afwijkt van de ‘normale’ pijnbeleving bij kwetsbareouderen.2.2.1 Ziekte van ParkinsonIn een overzichtsartikel worden vijf verschillende pijnsyndromen beschreven dievoorkomen bij de ziekte van Parkinson: musculoskeletale pijn (zoals gewrichtspijn),pijn gerelateerd aan dystonie (spierspasmes), radiculaire/neuropathischepijn (door een samengedrukte zenuwwortel of een laesie in een zenuw), ongemakgerelateerd aan akathisie (constante behoefte om te bewegen) en centrale pijn(Ford, 2010). Daarnaast kunnen mensen met Parkinson ook vanwege andereoorzaken pijn hebben, zie ook CBO-richtlijn Parkinson (CBO, 2010). Uit onderzoekmultidisciplinaire Richtlijn pijn bij kwetsbare ouderen14