Pijn bij Kwetsbare Ouderen - NVAM

terug naar de inhoudsopgaveAdemhalingsdepressie wordt gemedieerd via de µ-opioïdreceptor. Er is eendosisafhankelijk effect voor zuivere agonisten zoals morfine en fentanyl. Hetoptreden van ademhalingsdepressie komt zelden voor in opioïd-naïeve patiëntenals het opioïd in lage dosis wordt ingezet en op effect wordt getitreerd. Risicopatiëntenvoor een ademhalingsdepressie zijn: de zeer oude patiënt, de patiëntmet onderliggend respiratoir lijden (chronische bronchitis, MS, COPD) en depatiënt die tegelijkertijd ook wordt behandeld met andere geneesmiddelen meteen deprimerende werking op de ademhaling.Morfine, oxycodon, hydromorfon en fentanyl in hoge doseringen kunnen verantwoordelijkzijn voor een dosisafhankelijke ademhalingsdepressie met apneu.Geneesmiddelen zoals benzodiazepines, barbituraten, antidepressiva,fenothiazinederivaten en alcohol verhogen in combinatie met opioïdtherapiede kans op ademhalingsdepressie.Bij opioïdgebruik is er een risico op verslaving, vooral bij degenen die een voorgeschiedenisvan verslaving hebben, tabaksverslaving inbegrepen (Ives et al, 2006;Reid et al, 2002). Bij ouderen zonder voorgeschiedenis van of actuele situatie metverslaving is het risico op verslaving aan opioiden extreem gering. Sommigeauteurs suggereren, dat eerder onderbenutting van opioïden door ouderen eerdereen probleem is (Auret et al, 2005). Vanwege het feit, dat kwetsbare ouderenzich misschien niet houden aan hetgeen wordt voorgeschreven vanwege bezorgdheidover verslaving, obstipatie, of stigmatisering, wordt de arts daarom aangemoedigdbij patiënten te informeren naar hun opvattingen over eerdereervaringen met dit type medicatie voordat met opioïden wordt gestart.Overige overwegingHet gebruik van buprenorfine wordt door de werkgroep niet aangeraden, vanwegehet ontbreken van onderzoek bij kwetsbare ouderen en vanwege de farmacologischeeffecten van buprenorfine (plafondeffect en partiële agonist/antagonist opde mu-receptor: bij opioïdrotatie en overschakelen van agonist op een partiëleagonist/antagonist zijn onthoudingsverschijnselen mogelijk).Aanbevelingen5p5q5r5s5tBij alle patiënten met matige tot ernstige pijn, functionele beperkingen ofverminderde kwaliteit van leven door de pijn dient pijnstilling met opioïdente worden overwogen indien pijnstilling met niet-opioïden onvoldoendewerkzaam is gebleken (lage kwaliteit van bewijs, sterke aanbeveling).Bij patiënten met dagelijks frequente of continue pijn valt te overwegenrond de klok te behandelen met het doel een stabiele therapie metopioïden te bereiken (lage kwaliteit van bewijs, zwakke aanbeveling).De arts moet bedacht zijn op potentiële opioïd-gerelateerde bijwerkingenen dient dit regelmatig te controleren. Bij de start van een opioïd moetaltijd een laxans toegevoegd worden (middelmatige kwaliteit van bewijs,sterke aanbeveling).De maximaal toelaatbare dosering van paracetamol of NSAID’s dient niette worden overschreden bij gebruik van een vaste dosering en combinatiemet opioïd als onderdeel van een pijnmedicatie (middelmatige kwaliteitvan bewijs, sterke aanbeveling).Wanneer langwerkende opioïden worden voorgeschreven, dient metde mogelijkheid van doorbraakpijn rekening te worden gehouden.Doorbraakpijn dient zo veel mogelijk te worden voorkomen. Bij optredenvan doorbraakpijn worden snel inwerkingtredende opioïdenpreparatenaanbevolen (middelmatige kwaliteit van bewijs, sterke aanbeveling).73multidisciplinaire Richtlijn pijn bij kwetsbare ouderen | Verenso 2011 | deel 2