Zilver Magazine - zomer 2020

Aan de zijde van het restaurant bevond zich tot het
begin van de twintigste eeuw een soortgelijk waterrad.
In plaats van restauratie werd besloten tot sloop. De
voorste van de resterende raderen drijft de korenmolen
aan. De achterste zet de zagerij aan het werk.
KRACHT VAN DE KRUKAS
Noem rondleider Fons Assen het woord krukas en
zijn ogen glimmen. Hij wijst naar de aandrijving van
de zagerij. ‘Nederland heeft zijn Gouden Eeuw te
danken aan de krukas!’ Assen wacht even, laat het
ongeloof indalen. ‘Ken je de Zaanstreek? Daar werden
korenmolens omgebouwd tot zaagmolens. Cornelis
Corneliszoon van Uitgeest had het idee van de krukas
meegenomen uit Mesopotamië. Met de krukas zet je
de draaiende beweging om in een neergaande. Zo kun
je met waterkracht zagen. Dankzij de krukas konden
ze in de Zaanstreek negentig keer sneller zagen dan
met de hand. Waarvoor werd het hout gebruikt? Juist!
Voor de scheepsbouw. Zo kwam Nederland aan zijn
Gouden Eeuw.’
zilver magazine
85