Multimedia, rapportage - DSpace at Open Universiteit

21 Vraagbaak: auteursrecht bij videoproductie (een selectie)
• Wie zijn de makers van een videofilm?
Anders dan bij foto’s is er bij een video-opname vaak sprake van een hele reeks makers.
De scriptschrijver is de maker van het script, de componist de maker van de filmmuziek,
de cameraman is de maker van de beelden, de editor is de maker van het ritme in de
montage, de acteur is de maker van het type dat hij of zij uitbeeldt, de uitvoerende
kunstenaars zijn de makers van de muziek. Een video is dus een verzameling van een
groot aantal werken. Het geheel, d.w.z. de precieze manier waarop alle werken zijn
samengevoegd, wordt eveneens als een werk beschouwd. De maker daarvan is doorgaans
de regisseur.
Voor een (video)film, televisieprogramma of documentaire bepaalt de wet dat zij allemaal
geacht worden hun exploitatierechten aan de producent te hebben overgedragen. Voor
toestemming voor hergebruik hoeft men meestal dus alleen bij de producent te zijn. Dit
geldt tenzij de makers een afwijkende regeling over hun auteursrechten zijn
overeengekomen met de producent.
• Welke rechten spelen bij het maken van een videofilm?
Bij het maken van een videofilm spelen drie soorten rechten:
- Auteursrechten,
- Portretrechten
- Naburige Rechten.
• Wat is auteursrecht?
Auteursrecht is een Intellectueel Eigendomsrecht, dat wil zeggen een recht op werken
die mensen zelf bedenken, die dus voortkomen uit hun 'intellect'. Andere intelectuele
eigendomsrechten zijn bij voorbeeld: portretrechten, naburige rechten, octrooirecht,
en merkenrecht.
Auteursrecht is het recht van de maker van een oorspronkelijk werk (elektronisch of
niet) om dit werk openbaar te maken en te verveelvoudigen. Onder ‘openbaar maken’
(= publiceren) valt daarbij elke vorm van vertonen en ten gehore brengen zoals daar
zijn: uitzenden op televisie of radio, streamen via internet, maar ook het in het
openbaar afspelen met een audiorecorder, videorecorder of dvd-speler. Onder ‘openbaar
maken’ valt verder het verspreiden van exemplaren van het werk op cd-rom of dvd.
Onder ‘verveelvoudigen’ valt in de eerste plaats iedere vorm van kopiëren inclusief
digitaliseren en downloaden. Daarnaast rekent men hieronder het maken van een
compilatie, het opnemen van (delen van) een werk in een databank of het opnieuw
gebruiken van delen ervan in een nieuw werk.
Het recht op verveelvoudigen en het recht op openbaar maken worden samen ook wel
exploitatierechten genoemd. De maker kan dit recht ook aan iemand anders overdragen.
Daartoe moet een akte worden opgesteld, waarin precies is beschreven wat die overdracht
inhoudt.
Naast overdracht kennen we het verlenen van een Licentie. Voor de toestemming tot
gebruik kan de maker een vergoeding vragen aan de gebruiker, maar dat hoeft niet. Deze
toestemming wordt een licentie genoemd, met (eventuele) bijbehorende
licentievergoeding (‘royalty’ in het Engels). In plaats van deze rechten te licentiëren (=
verhuren), kan de maker ze ook in hun geheel exclusief aan een ander overdragen, bij
voorbeeld aan een uitgever (= verkopen). Die kan het werk vervolgens gaan exploiteren
via licentievergoedingen.
De maker kan zijn exploitatierechten alleen schriftelijk overdragen. Een licentie geven,
kan zowel schriftelijk als mondeling gebeuren.
• Wat is portretrecht?
Als je mensen filmt of fotografeert, dan heb jij als filmer of fotograaf daarop auteursrecht.
Maar met die foto's mag je niet zomaar doen wat je wilt! De personen die je hebt
vastgelegd, hebben zelf ook rechten. Dit recht noemt men portretrecht. Portretrecht is
vooral ingevoerd voor de bescherming van de privacy. Niet iedereen houdt ervan wanneer
74