Multimedia, rapportage - DSpace at Open Universiteit

• Moet je iedereen die in beeld komt om toestemming vragen?
Iedereen die gevraagd wordt mee te werken aan een video, bij voorbeeld om er een
(hoofd)rol in te spelen, en daarmee instemt, geeft daarmee toestemming dat zijn
beeltenis (portret) in de video wordt gebruikt. Wel is het verstandig om deze toestemming
ook schriftelijk vast te leggen voor alle beoogde gebruiksvormen van de video. Zo kan
protest achteraf, bij voorbeeld op basis van de Wet bescherming persoonsgegevens die de
persoonlijke levenssfeer beschermt, worden voorkomen. Ook als iemand geen
professionele acteur is, maar bij voorbeeld een figurant of iemand die wordt geïnterviewd
of een bepaalde demonstratie geeft, is het slim hem een medewerkersverklaring te laten
ondertekenen waarin zij akkoord gaan met alle beoogde gebruiksvormen van de video.
Een medewerkersverklaring wordt ook wel een quit claim genoemd.
Naast personen die gevraagd worden om mee te werken zijn er degenen die toevallig in
beeld komen. Dat kunnen bij voorbeeld passanten zijn die achter een straatinterview
langslopen. Het is ondoenlijk aan ieder van hen toestemming te vragen. Volgens de regels
van het portretrecht kunnen deze personen zich alleen tegen openbaarmaking van de
video (of foto) verzetten als zij daarbij een ‘redelijk belang’ hebben. Denk bij voorbeeld
aan een privacybelang: iemand wordt gefilmd in een compromitterende houding of
situatie, of een financieel belang: BN’ers kunnen gewoonlijk geld vragen voor het in beeld
komen. Voor patiënten gelden op grond van de privacybescherming speciale regels.
• Moet je iedereen betalen die aan de video meewerkt?
In beginsel heeft iedereen die aan een video meewerkt, recht op een vergoeding. De
vergoeding voor degenen die in loondienst werken en uit hoofde van hun dienstverband
aan de video meewerken, wordt meestal stilzwijgend op nul gesteld. Maar ook externe
meewerkenden kunnen gratis hun medewerking verlenen. Deze afspraken over
vergoedingen moeten wel schriftelijk worden vastgelegd, anders kan het gebeuren dat
meewerkenden achteraf nog een billijke vergoeding eisen.
• Wat als je het werk van een ander wil hergebruiken?
Als je het werk van een ander wilt hergebuiken, dan moet je aan die ander toestemming
hiervoor vragen. Officieel heet dit dat je bij de rechthebbende een licentie aanvraagt.
Ben je bij voorbeeld producent van een videoproductie en wil je delen van andermans
werk(en) gebruiken dan ben jij de aangewezen persoon om het contact met de
rechthebbende te leggen en bij deze de rechten op het gebruik van die delen te regelen.
Let erop dat je soms ook toestemming aan anderen moet vragen voor hun bijdrage aan
de video via een medewerkersverklaring. Dat kunnen bij voorbeeld zijn de mensen die
prominent in beeld komen.
• Wie moet de auteursrechten regelen bij hergebruik van bestaand videofragment?
Degene die een werk of een deel ervan wil hergebruiken, is ook degene die de
toestemming moet regelen met de rechthebbende. Bij een video(fragment) is dat in de
regel de producent. Wanneer het auteursrecht op de video toekomt aan de werkgever,
is waarschijnlijk de (hoofd)regisseur verantwoordelijk voor het afsluiten van de licenties.
Hou er rekening mee dat je soms ook aan anderen toestemming voor hun bijdrage aan de
video moet vragen, bij voorbeeld mensen die prominent in beeld komen of uitvoerenden.
• Wat is een licentie?
Een licentie is algemeen gesproken een document waarin de maker van een creatief werk
aangeeft wat er met dat werk mag worden gedaan en wat niet. In een licentie geeft de
maker toestemming tot een tijdelijk gebruik van een werk door een derde. In een licentie
wordt voor elke exploitatiewijze uitdrukkelijk bepaald de vergoeding voor de auteur, de
reikwijdte en de duur van de overdracht.
Een belangrijk aandachtspunt bij het regelen van een licentie is het goed formuleren van
het beoogde gebruik. Als je van plan bent om de video (of de ruwe opnamen) later
opnieuw te gebruiken, is het slim om dit alvast in de overeenkomst op te nemen. Bij
licentieverlening is het in het belang van de gebruiker (maar niet van de rechthebbende)
om de toegestane gebruiksvormen zo ruim mogelijk te formuleren.
78