COLLECT Nederland Februari 2024

Plein air
schilderen
Focus op de natuur
Opgaan in de natuur, dat
verlangen is van alle tijden, ook
bij kunstenaars. In de 19e eeuw
gaan zij op zoek naar manieren
om het landschap natuurgetrouw
te tonen, zwaar beïnvloed door
de Romantiek. In de VS maakte
de Hudson River School furore,
met meesterlijk geschilderde
landschappen die de natuur
centraal stellen, en in Europa
stortten bijvoorbeeld de School
van Barbizon en de Haagse School
zich op dit thema. Rijksmuseum
Twenthe toont schilderijen
van kunstenaars die artistieke
uitdrukking geven van hun
verlangen naar de natuur, en van
hun zorgen over de oprukkende
industrie.
TEKST: NELLEKE DE VRIES
Foto rechterpagina: Thomas Hill, Early Morning,
Yosemite Valley, 1884, olieverf op doek, 135,9 ×
91,4 cm. Chrysler Museum of Art, Norfolk (VA);
Gift of Edward J. Brickhouse 64.51.4.
Early Morning, Yosemite Valley. In een
groene vallei, omgeven door rotsen
en bomen, grazen twee herten. Een
ervan kijkt de toeschouwer recht
aan, alsof de kunstenaar het moment heeft
vastgelegd waarop het dier zich opricht
en de schilder in het landschap ontdekt.
Op de achtergrond van het schilderij zijn
verschillende natuurmonumenten te
herkennen. Links in de compositie bevindt
zich El Capitan, een 900 meter hoge bergwand
van graniet, tegenwoordig een van
de grootste uitdagingen voor bergbeklimmers.
Rechts in de achtergrond is Bridalveil
Fall weergegeven. Deze waterval,
waarvan het water 189 meter de diepte
in stort, is meestal het eerste natuurfenomeen
dat bezoekers tegenkomen wanneer
ze Yosemite Valley betreden.
Het werk werd in 1884 geschilderd door
Thomas Hill. Hill werd geassocieerd met
de kunstenaarskolonie en -beweging die
bekendstaat als de Hudson River School.
Deze Amerikaanse stroming ontstond aan
het begin van de 19e eeuw. Kunstenaars
namen voor het eerst het eigen landschap
als onderwerp en schilderden de vallei van
de rivier de Hudson en de daaromheen liggende
Catskill Mountains, White Mountains
en het Adirondackgebergte. Een van
de belangrijkste grondleggers van de Hudson
River School was Thomas Cole (1801-
1848). In 1825 reisde hij met de stoomboot
over de Hudson en de schilderijen die hij
naar aanleiding daarvan maakte, brachten
hem onder de aandacht bij onder anderen
Asher Brown Durand (1796-1886). Samen
met Jasper Francis Cropsey (1823-1900)
vormden zij de eerste generatie kunstenaars
van deze kunstbeweging.
Hills landschapsschilderijen
tonen
hoe hij zijn observatievermogen
combineerde met
krachtige motieven.
MONUMENTALE VERGEZICHTEN
Schilderden de eerste representanten van
de Hudson River School voornamelijk pastorale
landschappen waarin mens en natuur
vreedzaam naast elkaar bestonden, de
daaropvolgende generatie richtte zich meer
op natuurgetrouwe landschappen. Deze
jongere kunstenaars, onder wie John Frederick
Kensett, Sanford Robinson Gifford
en Worthington Whittredge, verlegden de
grenzen van zowel onderwerp als techniek.
Ze schilderden de uitgestrekte landschappen
van Zuid-Amerika, het Noordpoolgebied
en het westelijke, nog ongerepte
gebied van de Verenigde Staten, vaak in de
buitenlucht en op groot formaat.
Schilderijen van deze groep kunstenaars
kenmerkten zich door het ontzagwekkende
karakter van de natuur als onderwerp te
nemen. Soms plaatsten ze mensen in de
omgeving, als kleine figuren in een enorm
berglandschap. Ook Hill paste deze techniek
geregeld toe in zijn eigen schilderijen. In dit
schilderij deed hij dat door de herten tegen
de achtergrond van El Capitan af te beelden.
Hill leerde de techniek van het schilderen
en plein air. Hij zette schetsend zijn com-
24