Yoko Ono, Cut Piece, 1964. Performance van Yoko Ono voor New Works by Yoko Ono, Carnegie Recital Hall, NYC , 21 maart 1965. Foto: Minoru. 38
Yoko Ono Cut Piece De performance Cut Piece (1964) is een belangrijk werk uit het oeuvre van Yoko Ono, aan wie het Londense museum Tate Modern nu een tentoonstelling wijdt. Tegenwoordig geldt het werk zelfs als een toonbeeld van feministische kunst. TEKST: GILLES BECHET Op 20 juli 1964 zat Yoko Ono (°1933, Tokio) met gebogen knieën op het podium van de Yamaichi Hall in Kyoto, gekleed in een zwarte jurk. Voor haar lag een naaischaar. De toeschouwers, mannen en vrouwen die een voor een voorbijkwamen, knipten elk een stuk uit haar kleren en namen het mee. De eersten aarzelden nog en namen slechts een stukje van de zoom van de jurk of enkele centimeters van een mouw mee, maar die daarna durfden al grotere stukken uit te knippen. Na twintig minuten zat Yoko Ono nog altijd in dezelfde positie, met onbewogen gezicht, in haar ondergoed, met verder slechts enkele lappen zwarte stof op haar huid. De kunstenaar woonde toen in New York, waar ze goed bevriend was met John Cage en nauwe contacten onderhield met de beweging Fluxus, waarmee ze in 1961 haar eerste tentoonstelling in een galerie organiseerde. In Japan werd ze toen nog gezien als een Amerikaanse avant-gardekunstenaar en een verwesterde Japanse. Later voerde ze diezelfde performance ook op in New York en Londen. Voor buitenstaanders leken de beelden extreem gewelddadig. Het was dan ook geen klein contrast, tussen de mensen die een stuk van haar jurk meenamen als een soort trofee, en de kwetsbare, maar onverstoorbare vrouw. WERK ZONDER EGO Tegenwoordig wordt Cut Piece vaak beschouwd als een baken van feministische kunst. In het protocol van de performance, die behoort tot de reeks Instruction Pieces die Yoko Ono toen ontwikkelde, wordt evenwel niet nader bepaald of die performance moet worden opgevoerd door een vrouw dan wel door een man. De opvoering ervan zou later dan ook zowel door mannen als door vrouwen gebeuren. In een Londens undergroundmagazine omschreef Yoko Ono Cut Piece in 1967 als volgt: “Het is een daad van schenken. En ook een vorm van kritiek op kunstenaars, die slechts geven wat ze willen geven. Ik wou dat de mensen konden uitsnijden en meenemen wat ze zelf wilden.” Ono legt ook een link met het boeddhisme, door te verwijzen naar een legende die wil dat Boeddha op zijn reis door de wereld, zonder bezittingen, een tijgerin met uitgehongerde welpen tegenkwam, zich liet opeten om ze te redden en zo de verlichting bereikte. In 1974 schreef ze een autobiografisch essay voor een Japans tijdschrift, waarin ze terugblikte op de daad van schenken die Cut Piece in haar ogen was: “De traditie wil dat een kunstenaar zijn ego in zijn werk legt. Ik heb altijd al een werk willen creëren waarin het ego niet aanwezig is. Dus stapte ik het podium op in mijn beste kleren. Het zou in strijd met mijn opzet zijn geweest om goedkope kleren te dragen, omdat ze toch aan stukken zouden worden geknipt en meegenomen. Het was best wel moeilijk, omdat ik toen krap bij kas zat. Ik heb de performance opgevoerd in verschillende steden en zo werd mijn garderobe steeds kleiner. Toch had ik op het podium altijd weer het gevoel dat ik deed wat ik moest doen.” En ze voegde daaraan toe: “Het publiek was zeer rustig en ik merkte dat iedereen zijn adem inhield. Intussen staarde ik in de leegte. Het voelde alsof ik aan het bidden was en me opofferde.” VOOROORDELEN Cut Piece is tegelijk zeer direct en raadselachtig. Het is een conceptueel werk met een ongrijpbare betekenis. Het publiek en de critici waren perplex bij het zien ervan. Sommigen zagen er een protest tegen de overheid in, tegen geweld en oorlog, en meer in het bijzonder de Vietnamoorlog. Anderen beschouwden het als een soort exotische striptease.. Door haar verhouding met John Lennon (1940-1980) kwam haar eigen carrière volledig in de schaduw te staan. Door de Beatlesfans en anderen werd Yoko Ono beschouwd als een spelbreker en de reden van de split van de legendarische groep. De racistische en seksistische vooroordelen waren niet van de lucht. Pas aan het einde van de jaren tachtig werd ze weer gezien als volwaardig kunstenaar, met name naar aanleiding van een tentoonstelling van bronzen werken in het Whitney Museum in New York, in 1989. Het is ook vanaf die periode dat Cut Piece geleidelijk aan zou uitgroeien tot een icoon van de feministische kunst. Ook Ono zelf zag dat zo. In september 2003, toen ze zeventig was, voerde ze de performance nogmaals op, in de Parijse schouwburg Le Ranelagh. Ze presenteerde een en ander als een protest tegen geweld en een oproep tot vrede in de wereld, als reactie op de aanslagen van 11 september, maar ook als een protest tegen seksisme, racisme en leeftijdsdiscriminatie. Cut Piece is ontegensprekelijk een feministisch werk, rijk aan betekenis en poëtische metaforen, waarin we reeds de kiem zien van de pacifistische manifestaties die haar carrière zouden kenmerken. Het is ook een onrustbarend werk, dat ons doet nadenken over anders-zijn en over het voyeurisme in de relatie tussen kunstenaar en publiek. BEZOEKEN Yoko Ono: Music of the Mind 15-02 t/m 01-09 Tate Modern Londen www.tate.org.uk 39
- Page 3 and 4: Taxatie én inbreng van uw kunst en
- Page 5 and 6: Plein air schilderen Edito Focus op
- Page 7 and 8: UP TO DATE Een oproep en een kunstb
- Page 9 and 10: UP TO DATE Concurrent voor Europese
- Page 11 and 12: Jesse Darling De Britse kunstenaar
- Page 13 and 14: Frans Hals, De lachende cavalier, 1
- Page 15 and 16: Courbet, Manet, Whistler, Monet, Li
- Page 17 and 18: Frans Hals, De Luitspeler, ca. 1623
- Page 19 and 20: Museum Valkenburg EEN FEEST VAN JEW
- Page 21 and 22: DE WANDELING ‘Ik zie mijn werk al
- Page 23 and 24: DE WANDELING ‘Naar Japan gaan was
- Page 25 and 26: 25
- Page 27 and 28: In de 19e eeuw keerden kunstenaars
- Page 29 and 30: Geertruydt Roghman naar Paulus More
- Page 31 and 32: Savery gebruikte visuele trucs om d
- Page 33 and 34: Dit jaar vieren we de honderdste ve
- Page 35 and 36: Zowel de Franse als de Belgische ta
- Page 37: The Destroyed Room, 1978, transpara
- Page 41 and 42: De uitvinding van de eeuw! na 1715
- Page 43 and 44: Made in Belgium 1925 Deze parasol i
- Page 45 and 46: Anoniem, kandelaar, 1878-1915. Uitv
- Page 47 and 48: Val Saint Lambert contracteerde, ee
- Page 49 and 50: De galerie van Finette Lemaire is s
- Page 51 and 52: ‘Je mag hier alles aanraken: het
- Page 53 and 54: Een rek met negen vergulde steenbei
- Page 55 and 56: IN DE KANTLIJN VAN DE KUNSTMARKT Is
- Page 57 and 58: Mikalojus Konstantinas Čiurlionis,
- Page 59 and 60: Eja Siepman van den Berg Figuratie
- Page 61 and 62: Staand Meisje oogt zelfbewust, als
- Page 63 and 64: BINNENKIJKEN ‘Mijn werk is een on
- Page 65 and 66: BINNENKIJKEN ‘Het raadselachtige
- Page 67 and 68: DIRCK VAN DELEN, BINNENPLAATS VAN E
- Page 69 and 70: Hiphop: geboorte en invloed 29-02 t
- Page 71 and 72: Klimt op het platteland 15-02 t/m 0
- Page 73 and 74: △ Sung Hwan Kim t/m 26-05 Elburg
- Page 75 and 76: Johan van Oord 18-02 t/m 14-04 Gale
- Page 77 and 78: 24.02 - 02.06 2024 Ridders van het
- Page 79 and 80: Het in 1845 opgerichte Kunsthaus Le
- Page 81 and 82: ‘We merken dat de veilingmarkt st
- Page 83 and 84: € 406.800 Lucie Rie, kom op voet,
- Page 85 and 86: MAD 5.078.800 (€ 507.880) Kees va
- Page 87 and 88: Andy Warhol VEILING HEDENDAAGSE KUN
- Page 89 and 90:
€ 4.816 Pieter v. Sluijs De Quack
- Page 91 and 92:
VEILING RESULTATEN HET GROOTSTE HET
- Page 93 and 94:
€ 97.810 Een 18k gouden geweven c
- Page 95 and 96:
GEZOCHT Schilderij en, beelden en i
- Page 97 and 98:
19 t/m 26 februari Veilinghuis Kore
- Page 99 and 100:
Hermann Max Pechstein Zelfportret,
- Page 101 and 102:
february—march 2024 2 DOUTREBENTE
- Page 103 and 104:
Site avec quatre personnages, encre
- Page 105 and 106:
Zoekers Gevraagd BOEKEN P.J.E.M. Ja
Change language