COLLECT Nederland Februari 2024

DIRCK VAN DELEN, BINNENPLAATS VAN
EEN PALEIS MET OBELISK, GESIGNEERD
(RECHTSONDER OP DE BASIS VAN DE
ZUIL) D. V. DELEN 1636, OLIEVERF OP
PANEEL, 54 X 70 CM, PARTICULIERE
COLLECTIE, DOOR BEMIDDELING VAN DE
HOOGSTEDER MUSEUM STICHTING
Boeken
De architectuurschilderkunst is een van de zelfstandige genres die zich
aan het einde van de zestiende eeuw in de Nederlanden ontwikkelden.
Het is een relatief klein genre gebleven, niet in de laatste plaats omdat
het schilderen arbeidsintensief was. Kwalitatief goede architectuurschilderijen
waren daarom ook relatief kostbaar.
Doordat ‘realisme’ lang een kernbegrip was in de beschrijving en
waardering van de Nederlandse schilderkunst hebben schilders van
fantasie architectuur als Bartholomeus van Bassen en Dirck van Delen
het in aandacht altijd moeten afleggen tegen de collega’s die bestaande
kerkinterieurs uitbeeldden.
In deze zesde publicatie in de reeks Zeeuwse meesters uit de Gouden
Eeuw, uitgegeven bij de gelijknamige tentoonstellingen in het
Stadhuismuseum Zierikzee, staat het leven en werk van Dirck van
Delen (1604/’05­1671) centraal. In de literatuur neemt Van Delen een
bescheiden plaats in. Slechts één grote studie is tot nu toe over hem
verschenen en die is alleen als fotokopie beschikbaar.
Bernard M. Vermet (1955) studeerde kunstgeschiedenis te Leiden
(1976­1983), waar hij afstudeerde op een scriptie over Dirck van
Delen. Hij werkte onder meer bij de Dienst Verspreide Rijkscollecties
(1983/’84), was conservator Oude Kunst in het Noordbrabants Museum
te ‘s­Hertogenbosch (1985­1996) en initiator, coördinator en een van de
auteurs van de Jheronimus Bosch­tentoonstelling in Museum Boijmans
Van Beuningen (1997­2001). Vanaf 1996 is hij als kunsthistoricus/
wetenschappelijk medewerker betrokken bij de Stichting Cultuur
Inventarisatie te Amsterdam.
Vermet geldt nationaal én internationaal als belangrijk specialist op het
gebied van Noord­ en Zuid­Nederlandse architectuurschilderkunst.
DIRCK VAN DELEN EEN ZEEUWSE MEESTER UIT DE GOUDEN EEUW
DIRCK
VAN DELEN
EEN
ZEEUWSE
MEESTER
UIT DE
GOUDEN
EEUW
BERNARD M. VERMET
Africa
Supernova
De keramiek
van Picasso
Monument voor
Max van Dam
Dirck
van Delen
De Afrikaanse schilderkunst heeft
de afgelopen jaren een enorme
vlucht genomen. Deze weerspiegelt
het zelfbewustzijn waarmee
kunstenaars op het continent
naar zichzelf en hun positie in de
wereld kijken. Het Nederlandse
verzamelaarspaar Carla en Pieter
Schulting heeft in deze periode
een grote collectie schilderijen –
aangevuld met enkele sculpturen
en foto’s – verworven uit alle
delen van Afrika, die een mooi
inzicht geeft in waar de Afrikaanse
schilderkunst op dit moment
voor staat. Veel kunstenaars in de
collectie hebben zichzelf of hun
directe omgeving als onderwerp
in portretten, figuurstukken en
genretaferelen.
De gelijknamige tentoonstelling in
Kunsthal Kade was tot voor kort te
zien. Gelukkig is het boek er nog,
een explosie van kleur en energie.
Het toont 145 kunstwerken van 135
verschillende kunstenaars uit 33
Afrikaanse landen. Hoewel nooit
compleet, geeft de verzameling
een gelaagd beeld van de manier
waarop Afrikaanse kunstenaars reflecteren
op hun zelfbeeld en hoe
hun verbeeldingskracht uitstraalt
naar de hele wereld.
Africa Supernova. Collection Carla
& Pieter Schulting door Raphael
Dapaah e.a. Kunsthal KAde, 2023,
Engels, 232 p. hardcover, rijk
geïllustreerd, ISBN 9789490153380.
Prijs: € 29,50
Picasso werkte gedurende zijn
hele leven met diverse materialen.
Hij streefde naar vrije
individuele expressie en een
eigen vormentaal. In de tweede
helft van zijn vruchtbare carrière
verhuisde Picasso naar de Côte
d’Azur, waar hij in Vallauris onder
meer kennismaakte met de
keramist Robert Picault en het
atelier Madoura van Suzanne
en Georges Ramié. De samenwerking
met Madoura duurde
25 jaar. Meer dan 600 stukken
werden in beperkte oplage
gemaakt, alle met het speciale
stempel van zowel Madoura als
Picasso. In het begin waren zijn
stukken gewoon functioneel voor
zichzelf en zijn vrienden en familie.
In de loop van de tijd werden
ze meer decoratief in ontwerp en
vorm. De kunstenaar werd geleid
door een fascinatie voor de klassieke
oudheid. Andere stukken
zijn grillige voorstellingen van de
vrouwenfiguur of dieren. Hij gebruikte
blauwe, zwarte en andere
aardse tinten om het zomerlicht
en de mediterrane kleuren van
zijn omgeving in Zuid-Frankrijk
te weerspiegelen.
Picasso Magisch keramist door
Lennart Booij en Isabel Heijne.
WBOOKS, 2023, 96 p., 60 afb.,
softcover. ISBN 9789462585959. Prijs
€ 24,95.
Max van Dam (1910-1943) besluit
al op jonge leeftijd zijn leven
te wijden aan de kunst. Dankzij
zijn grote toewijding, de steun
van familie, vrienden, collegakunstenaars
en zijn mecenas
Jaap Hemelrijk groeit Van Dams
bekendheid. In 1938 wint hij de
Prix de Rome en krijgt zijn kunstenaarschap
erkenning, juist op
het moment dat hij zich vanwege
zijn Joodse afkomst, toenemend
antisemitisme en het uitbreken
van de Tweede Wereldoorlog onzichtbaar
moet maken. Hij duikt
onder, vlucht naar Zwitserland,
wordt gepakt en belandt in 1943
in vernietigingskamp Sobibor,
waar hij later wordt vermoord.
Maar eerst krijgt hij de opdracht
om het portret te schilderen van
SS-Oberscharführer Karl Frenzel.
Onder de meest erbarmelijke
omstandigheden van dood,
honger en uitputting concentreert
Van Dam zich op het
maken van een goedgelijkend
portret, waaruit ook de ziel van
de geportretteerde zal spreken.
In dit aangrijpende boek is het
leven en werk van Max van Dam
beschreven en geïnventariseerd.
Vastberaden en veelbelovend. Max
van Dam 1910–1943 door Frederike
Jeletich-Visser. WBOOKS, 2023,
192 p., 120 afb., gebonden, ISBN
9789462585843. Prijs € 34,95.
Dirck van Delen (1604/’05-1671),
de vooraanstaande architectuurschilder,
verdient zonder
twijfel de eretitel van de Zeeuwse
Meester van het perspectief.
Hoewel geboren in Heusden,
heeft hij het leeuwendeel van
zijn leven gewijd aan Arnemuiden,
waar hij niet alleen diverse
bestuurlijke functies bekleedde,
waaronder het burgemeesterschap,
maar ook onvermoeibaar
aan zijn kunstwerken werkte.
Het Stadshuismuseum Zierikzee
heeft een indrukwekkend zesde
deel toegevoegd aan een reeks
cahiers gewijd aan Zeeuwse
meesters uit de Gouden Eeuw.
Dit deel biedt een diepgaande
blik op het leven en de kunst
van Dirck van Delen. Het beslaat
de drie centrale thema’s in zijn
oeuvre: paleishoven, zaalinterieurs
en kerkinterieurs. Daarnaast
presenteert het cahier prenten
die vermoedelijk door Van
Delen zijn gebruikt. Bijzondere
aandacht wordt geschonken aan
zijn unieke zevendelige kamerbeschildering,
te bewonderen in
het Stadshuismuseum Zierikzee.
Een Zeeuwse Meester uit de Gouden
Eeuw door Bernard M. Vermet. 2024,
96 p., 153 afb., paperback, ISBN
9789462586062. Prijs € 17,95.
Deze boeken kunt u eenvoudig bestellen bij Scriptum Art Books via telefoon 06 54 28 25 38 of via e-mail: art@scriptumart.nl of www.scriptumart.nl.
Vermeld de code COLLECT 02/24 en uw bestelling wordt zonder portokosten binnen Nederland toegezonden.
67