COLLECT Nederland Februari 2024

Eja Siepman
van den Berg
Figuratie doordrenkt van haar tegendeel
Als er iemand in aanmerking komt
de vacature ‘Grande Dame van de
Nederlandse beeldhouwkunst’ in te
vullen, vacant sinds het overlijden
in 1997 van Charlotte van Pallandt,
dan is dat Eja Siepman van den
Berg, die afgelopen december haar
tachtigste verjaardag vierde. Haar
werk is permanent te bewonderen
in Wageningen.
TEKST: JAN TEEUWISSE
De moderne Nederlandse beeldhouwkunst
kent meerdere
Grande Dames, want er is geen
kunstdiscipline waarin vrouwen
al zo vroeg een prominente positie wisten
te veroveren. Over de vrouwelijke leerlingen
van Rijksakademie-professor Jan Bronner
– beeldhouwers van het eerste uur, zoals
Gerarda Rueter, Ton Sondaar en Liesbeth
Wezelaar – is een publicatie verschenen en
musea als Beelden aan Zee, De Lakenhal en
De Fundatie hebben groepstentoonstellingen
georganiseerd met werk van uitsluitend
vrouwelijke beeldhouwers. Na het overlijden
van Van Pallandt kwamen achtereenvolgens
Pearl Perlmuter (1915-2008), Lotti
van der Gaag (1923-1999), Theresia van der
Pant (1924-2013) en Fioen Blaisse (1932-
2012) voor de eretitel in aanmerking. Sindsdien
wordt deze positie ex aequo gedeeld
door Nel van Lith (°1932), Nynke Schepers
(°1935), Maja van Hall (°1937), Jet Schepp
(°1940), Heleen Levano (°1941), Siepman
van den Berg (°1943) en vast nog wat andere
werkzame vrouwelijke tachtigers die ik
nu over het hoofd zie. Van genoemd zestal
toont de laatstgenoemde beeldhouwer de
grootste verwantschap met oer-Grande
Dame Van Pallandt.
Beiden kozen voor een levenslange hermitage
in het atelier, ‘far from the madding
crowd’, om daar gedurig te vijlen aan een
zeer eigenzinnig en kwalitatief evenwichtig
oeuvre. En dit alles vanuit een empirische,
Siepman van den
Berg en Van Pallant
vatten het lichaam
op als een abstractie,
een bouwwerk.
analytische benadering van de mensfiguur,
het uitgangspunt dat zij nooit zouden
loslaten. De menselijke gestalte werd bij
hen geen boodschap maar een middel om
het sculpturale object te doorgronden.
Het lichaam werd door beiden opgevat als
een abstractie, een bouwwerk. In die zin
onderschreven zij beiden het welbekende
motto ‘architectuur is sculptuur en sculptuur
is architectuur’ dat via Rodin, Maillol
én Bronner werd verspreid en de brug naar
de pure abstractie zou slaan.
Ook de drang naar perfectie, het bedrijven
van sculpturale topsport, verbindt Van Pallandt
met Siepman van den Berg. De eerste
koos het model Truus Trompert en haar
collega Albert Termote als uitgangspunt
voor een vormonderzoek dat resulteerde in
tientallen beelden en portretten. Siepman
van den Berg op haar beurt beet zich vast in
de tors, het lichaam ontdaan van persoonlijke
kenmerken. Haar oeuvrecatalogus
omvat ‘slechts’ 127 beelden, daterend van
59