Heaven 150

ROCK BOTTOM is het fraaie en onbetwiste meesterwerk van
Robert Wyatt (79), een musicus die een speciaal plekje in
ons hart heeft. Hij is de schepper van een uniek oeuvre, dat
gekenmerkt wordt door een samenspel van meerlaagse
keyboards, subtiele percussie en een bijzondere, breekbare,
hoge stem. Wyatt excelleerde als drummer, maar niet minder als
zanger in de jaren dat hij met The Soft Machine aan de weg begon te
timmeren. Hij was een van de oprichters van deze experimentele band
en de spil. Wyatt drumde tijdens concerten vaak met ontbloot bovenlichaam,
in een stijl die gerust uniek mag heten, ook met zijn handen
en af en toe zelfs met zijn vuisten. Soms raakte hij volledig in trance
en leek hij ver weg. Hoeveel alcohol en drugs hij er in die tijd doorheen
joeg, geen idee. Weinig was het niet.
Wyatt heeft een kleine schare trouwe liefhebbers. Er zijn nogal wat mensen
die zijn keyboardwerk zenuwslopend gepriegel vinden en zijn
falsetto irritant. Smaken verschillen en dat is maar goed ook. Voor ons is
Wyatt een artiest die diverse soorten muziek in een volstrekt eigen
idioom heeft verwerkt, dat vanzelfsprekend schatplichtig is aan The Soft
Machine en de progressieve bands van de Canterbury scene, zoals
Caravan en Matching Mole,
maar daar uiteindelijk bovenuit
stijgt. Vooral omdat Wyatt in
zijn composities en interpretaties
en met zijn ijle zang altijd
zocht naar totale muzikale
vrijheid, zoals een vogel in de
lucht. Het is muziek die ademt
en ruimte schept. ROCK BOTTOM
is een hoogtepunt. De enige
albums die naar ons idee in de
buurt komen van zo’n zoektocht
zijn de meest jazzy platen
van Joni Mitchell, zoals
HEJIRA uit 1976.
Drama
Robert Wyatt kreeg bekendheid
als drummer en zanger
van The Soft Machine die eind
jaren zestig indruk maakte
Linksboven: drummer bij The Soft Machine
in 1967; Rechtsboven: in het ziekenhuis
na de fatale val in 1973, met zijn vrouw
Alfie; Links: oorspronkelijke hoes van Rock
Bottom; Boven: hoes van heruitgave
met hun experimentele, psychedelische sound. Het een plaatkant lang
durende jazzy Moon In June van dubbelaar THIRD (1970), gecomponeerd
door Wyatt, is een voorbode van zijn latere solowerk. Wyatt werkte als
drummer in de herfst van 1970 ook nog mee aan het album FOURTH,
maar verliet de band al snel na de studio-opnames. Hij zegt zich nu nog
maar weinig van die tijd te kunnen herinneren en er niet met plezier aan
terug te denken. Hij spreekt zelfs over een traumatische ervaring, traumatischer
dan de val uit het raam en de verlamming die erop volgde. Hij
richtte de groep Matching Mole op en maakte in 1970 ook nog eens het
soloalbum THE END OF AN EAR.
Maar Wyatts echte solocarrière begon – daar zijn alle critici en ook
hijzelf het over eens – pas na dat grote drama in zijn leven: de val uit
een raam in totale dronkenschap op een feest op 1 juni 1973, waardoor
hij vanaf zijn middel verlamd raakte. Na een maandenlang verblijf in het
ziekenhuis kwam hij in een rolstoel terecht en was het drummen met
zijn voeten voorbij.
Voor altijd.
ROCK BOTTOM lijkt op
het eerste gehoor
een aangrijpend verslag
van dit persoonlijke
drama. Zes nummers,
drie per kant,
het ene nog mooier
dan het andere;
sommige echt liedjes,
andere uitdijende
experimenten. Sea
Song is de majestueuze
opener, een
fantastisch liefdeslied
over zijn vrouw en
muze Alfreda (Alfie)
Benge, met een door
Indiase klassieke
muziek beïnvloed
langdurig orgeloutro.
A Last Straw
lijkt het drama aan
te kondigen en heeft
subtiel slidegitaarwerk
van Wyatt zelf. In Little Red Riding
Hood Hit The Road hoor je het moment van
de val en een onheilspellende solo van de
Zuid-Afrikaanse trompettist Mongezi Feza,
over stormachtige percussie, keyboards en
angstaanjagende zang (Oh no, I can’t stand
it, Stop please) heen. Bijzonder is dat het
tweede deel van het nummer, het achterwaarts
gespeelde eerste deel is, waar
alleen bassist Richard Sinclair overheen
speelt. Sinclair vergeleek die ervaring
eens met een lsd-trip. Het nummer én de
eerste plaatkant eindigen met een voordracht
van spoken word-kunstenaar avant
la lettre Ivor Cutler.
Op kant B staan Alifib en Alifie, wederom
liefdesbetuigingen aan zijn vrouw Alfie.
Alifie bevat een conversatie met haar met
23 HEAVEN MEI/JUN 2024