Prof. Dr. Osman Öztürk'ün - İslami Edebiyat

alınıyor, kadının o unsurları atılıyor!.. Savaşçının
aşkı budur…
Üçüncü Beyt:
Sürerüz tîğimüzün zevk’u safâsın her dem,
Sîm-tenlerle olan lezzet-i pehlû yerin.
“Biz herdem kılıcımızla zevk ve safa süreriz;
Gümüş bedenli güzellere sarılmak yerine!..”
Kılıçla gümüş bedenli kadın’ın benzerliği,
parlaklığı ve sevimliliğidir:
Çünkü parlak kılıçla savaşmak o günün yiğitlik
zevkidir. Benzerlik böylece teşbih-i beliğdir.
Kılıç la haşır-neşir olanda silahına karşı sevgi
doğar, yerleşir…
Eşyaya da insanın şartlanması vardır. Adeta
eşya da sahibine meyleder, koşar.
Dördüncü Beyt:
Gerden-i tevsen-i zîbâda kutâs-ı dil-bend
Bağladı gönlümüzi zülf ile gîsû yerine
“Biçimli ve o derece de süslerle donatılmış
gönül burkan kadın gerdenini andıran yeleli bir
atın boynundaki pusuya bağlandı gönlümüz.
Bir gerden tasviri var. Ama bu o harika güzelliğine
eş, süslerle de cazip kılınan atın boynu…
Teşbih tamdır: Benzeyen, benzetilen, benzeme
yönü var, sadece edat yok…
Beşinci Beyt:
Severüz esb-i hüner-mend-i sabâ-reftârı
Bir perî-şekl sanem bir gözü âhû yerine
Burada ise, savaşçının aniden ata sıçraması
var: Sadece benzetme yerine; güzel yürüyüşlü
(rehvân, eşkin, tırıs, ) ve atlayıcı, yüzücü at. (o
günkü)
Savaşın, uçağı, tankı, makinalı tüfeği, hep
hünerli attır.
Nerede kişneyecek, şahlanacak, kıvrılıp yer
değiştirecek, bilir. Aşkın hedefi peri kıvrak, büt
(yapma bebek) gibi düzgün ve özentili yapı, ceylan
gözlü… Ama şâir diyor ki;
“Biz peri yüzlü âhû gözlü kadın yerine;
Rüzgâr gibi esen, hünerli atı severiz.” Çünkü
bir mücahid için kılıç, kalkan, ok-yaymızraktan
önce AT lazımdır. Hatta düşman
eline düşmemek, kıstırıldığı zaman kaçıp kurtulmak
için hep AT gerek…
Altıncı Beyt:
Gönlümüz şâhid-i zibâ-yı cihâda virdük
Dilber-i mâh-ruh u yâr-ı perî-rü yerine
Biz gönlümüzü selvi boylu, ay yüzlü peri görünümlü
güzele değil; Cihad adlı güzellikte tek
olan cidal’a kaptırdık…
“Ay yanaklı” peri yüzlü teşbih-i beliğdir.
Yedinci Beyt:
Seferin cevri çok ümmîd-i vefâyile velî
Olduk âşüftesi bir şûh-ı cefâ-cû yerine
Savaşın zorluğu fazla ama vefa ümidiyle
atbaşı gider.
Biz cefa veren bir oynak kadın yerine; sonu
mutlu, savaşa bağlandık.
Savaş, vefası az cefası çok kadınla denkleştirilmiş:
Ama savaşın sonunda zafer ümidi daha
çoktur. Hakkına razı olmayan kadın, savaştan
daha ağır cefa çektirir…
Sekizinci Beyt:
Olmışuz cân ile billâh Gazâyi teşne
Kanını düşmen-i mülkün içerüz su yerine
“Özümüzle sözümüzle savaşa öyle
susamışızki;
(Alimallah) su yerine, ülke düşmanının kanını
içeriz.”
İşte cezalet burada patlama yapıyor. Artık o
ince tasvir ve teşbihler bitiyor:
Vatana göz diken kanı döktürülmesi helâl,
hatta vacip olduğundan, gözümüzü kırpmadan
öldürürüz.
Kanla-su arasında muraatunnazir var.
Susuzlukla içmekte Leffü neşr ilişkisi.
Kan içmeğe gelince, doğrudan kan dökeriz
karşılığıdır: Yoksa “kan içen karga-canavar”
hatırlanır ki, bu edebi olmazdı. Na’hoş olur, buna
“hücneyi edebiye” denirdi. Burada tabir zorlaması
var: Yurt düşmanına duyulan nefret ancak
böyle ifade edilebilirdi. Şiir kalıbına da bundan
ötesi sığmazdı: Çünkü “beliğ söz, yerinde
söz”dür. Yani yeri gelince; tam deminde “sövmek
bile” sanat olur, belki de en beliğ söz.
Bu şiirin de diyeceğim ki, duruma en uygun
beyti budur, en beliğ tabiri de “Kanını düşmen-i
mülküm içerüz su yerine” cümlesidir…
Gazi Giray’a rahmet olsun.
Dipnot:
(1) Kültür Bakanlığının hazırladığı (Türk İlleri ve
Dillerine dair kitapdan.)
16 / OCAK-ŞUBAT-MART 2011