Prof. Dr. Osman Ãztürk'ün - Ä°slami Edebiyat
Prof. Dr. Osman Ãztürk'ün - Ä°slami Edebiyat
Prof. Dr. Osman Ãztürk'ün - Ä°slami Edebiyat
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Etrafı surlarla çevrili müzeye girdik. İçinde<br />
eski uygarlıklara ait eşyaları ve harabeleri gezdik.<br />
Keşke Artvin’e gelenlerin gezebileceği bir müzemiz<br />
olsaydı dedim. Tarihi bir eşyanın kaybolmamsı için<br />
başta Kültür ve Turizm Müdürlüğü olmak üzere<br />
kurumlara yazı yazdım ama resmi korumaya aldıramadım.<br />
Göletli parkları çok güzeldi. Camiin yanında<br />
ki Türk lokantalarında karnımızı doyurduk.<br />
Orada çalışan bir çocuk da, beni Fındıklı’dan<br />
tanıdı. Mahalle aralarındaki yollar topraktı. Batum<br />
camiine gittik. Hıristiyan bir ülkede cami bizlere<br />
daha farklı göründü. Dedelerimin kaldığı camide<br />
öğle namazını cemaatle birlikte eda etmekten büyük<br />
bir haz duydum. Camii 1800 lü yıllarda yapılmış.<br />
Oradaki dedelerin anlattıklarına göre, Ruslar<br />
Kazarma (Karakol) olarak kullanmışlar. Daha sonra<br />
onarılarak ibadete açılmış. Batum’da ki diğer iki<br />
cami yok olmuş.İç süslemeleri Anadolu’daki camilerden<br />
farklıydı. Renkler de çok canlıydı. Camiin<br />
halıları eskimişti.<br />
Türkiye de Batum muhaciri çok kişi var. 93<br />
harbinde padişah Acaralıları Gülcemal vapuruyla<br />
aldırmış ve ücretsiz köyler vermiş. <strong>Osman</strong>lı devlet<br />
arşivinden bu konuda birkaç belgede almıştım.<br />
Göçler nedeniyle Acara da köyler boşanmış. Benim<br />
bildiğim eski bakanlardan Hasan Fehmi Güneş,<br />
Saadettin Tantan, eski milletvekili Nazif Okumuş,<br />
TRT Genel Müd. Ve Kültür ve Turizm bakanı<br />
Ertuğrul Günay’da Batum’lu. Ermenilerin kiliselerine<br />
onarımına verdiği paranın bir miktarıyla camiin<br />
halısını değişse ve diğer camileri onarsa diyorum.<br />
Batum’da Türkçe konuşan çok insan var. A. Refik<br />
Altınay’ın Kafkas yollarında kitabını okumuştum.<br />
1918 ‘de Batum’dan geçmiş. Halkın büyük çoğunluğu<br />
Türkçe konuşuyordu diye yazmıştı. Cami<br />
imamı Şamil Hoca da babasından öğrendiği Türkçeyle<br />
bizimle konuştu. Yaşlı cemaatinde Türkçesi<br />
Artvin şivesi gibiydi. Mayıs ayında yayınlanan Artvin<br />
Muhacirlik hatıraları kitabımı Mehmet Doğan<br />
köşesin de tanıttı.93 muhaciri Artvinlilerin Anadolu<br />
da kurduğu ve bugüne kadar yazılmamış 50 köy<br />
tespit ettim. Benim atladığım köylerde çıktı.<br />
Batum muhacirleri beni arayarak kitapta kendilerinden<br />
bahsedildi mi diye sordular. Hepsi kökenleri<br />
hakkında bilgi arıyordu ama yok. Acara<br />
bölgesinden kaç kişinin geldiği kaç köy kurulduğuna<br />
dair bir bilgi yok. Acaralı hemşehrilerime çok<br />
üzüldüm. Çok gecikilmiş. Artık nasıl nereden gelindiği<br />
bulunmaya bilir. <strong>Osman</strong>lı Devlet arşivinin<br />
kayıtları sağlam. Burada çalışma yapılarak muhacir<br />
köyler tespit edilebilinir. Yazılan hayali bilgilere<br />
Acaralıların ihtiyacı olmayacaktır. Göç ettikleri<br />
tarihte Artvin Batum’a bağlı olduğu için Artvin<br />
muhacirleri de Batum diye anıldığı için karışıklık<br />
oluyor.<br />
Ermeniler Türkiye den toprak talep edeceklermiş.<br />
Acaralılar da isteyebilirler. Tv.de ve kitaplarda<br />
bu muhacirlik işlenip unutturulmamalı.TRT<br />
genel müdürü “Batum muhacirleriyle ilgili çalışma<br />
yapıldığında sizi arayacağız” dedi ama bugüne kadar<br />
arayan çıkmadı. Muhacir denildiğinde akla<br />
Balkan muhacirleri geliyor. Binlerce Kafkas muhaciriyle<br />
ilgili çalışmalar da yapılmalı.<br />
Denize sıfır tesislerde çay içtik. Her yerde içki<br />
vardı. Bizdeki gibi demlik çayı yok. Sallama çay<br />
içiyoruz ve çay yetişen bölgede İngiliz çayları içtik.<br />
Derme çatma pazarını gezdik. Kadınların kıyafetleri<br />
eski. Birçoğunun dişleri dökülmüştü. Yaptırmak ise<br />
bizden fazla ucuz değildi.<br />
Kokulu üzümleri lezizdi. Ahıskalılardan derleme<br />
yaparken ismini öğrendiğim Haçapuri bizdeki<br />
dört kulaklı peynirli kete. Çıldır ve Posof da da<br />
yapılırmış. Gürcülerin mili yemeği olmuş çok beğendim.<br />
Batum’a has hiçbir şey bulamadığım için<br />
alıp hediyelik getiremedim.<br />
Döküntü, döküntü dükkanlarda kumar<br />
makinaları vardı. Gözlerim <strong>Osman</strong>lı eserlerini aradı<br />
ama göremedim. Yok etmişler. Botanik parkına<br />
çıkarken bir çeşme gördüm. Çarlık Rusya’dan kalma.<br />
Artvin’de de rastlanan evlerden tek tük vardı;<br />
onlar ilginçti. Diğer binalar kibrit kutusu gibi üst<br />
süte konulmuş sanatsız, zevksiz binalardı. Yeni yeni<br />
yapılanlar var. Batum’un yerel mimarisini yansıtan<br />
bir bina görmeyi çok istedim ama yoktu. Gözüm de<br />
canlandırdığım bir şehir değildi. Binalar dökülüyor.<br />
Şereton oteli açılmış. Demek ki çok paralı turistler<br />
geliyor.<br />
Şota Rostavelli üniversitesi ve bahçesi güzeldi.<br />
Önündeki palmiye ağaçlı upuzun parkında yürüdük.<br />
Dönme dolaba binerek Batum’u seyrettik.<br />
1880 lerde kurulan Sovyetler birliğinin en büyük<br />
botanik bahçesine gittik.111 hektarlık alanda<br />
2037 çeşit ağaç mevcut. Bunların 104 türü Kafkasya’ya<br />
özgü. Yokuşu yeşillikler arasından çıkarken<br />
bin bir türlü ağaçları seyretmekten keyif aldım.<br />
Zirveden Karadeniz bir başka güzel görünüyor.<br />
Artvin de de böyle bir bahçe açılsa diye içimden<br />
geçirdim.<br />
Batum’da benzin ucuz olduğu için Artvin ve<br />
Rize den arabalarının depolarını doldurmaya içki<br />
ve sigara almaya gelenler çokmuş. Sigara ve içki de<br />
kalitesizmiş.<br />
Tarih kitaplarında çok rastladığım Gönye kalesine<br />
gidemedik.1943 de buradan sürülen Hemşin-<br />
İSLÂMİ EDEBİYAT / 63
Change language