Türk ve Japon Modernleşmesi: 'Uygarlık Süreci' - Birikim

NORBERT ELIAS’IN İNSAN BİLİMLERİ KAVRAMI VE BİLGİ SOSYOLOJİSİ 117İnsan toplumlarının analizi için, yasa türünde teorilerin yerine, başka türde teorilereihtiyaç vardır. Toplumun diyakronik karakterini ve dönüşümünü / değişimini soyutlayanteoriler yerine, bu özellikleri kendi teorik sentezine dahil eden süreç teorileri gereklidir(Elias, 1983c: 31).Büyük evrimElias aynı zamanda bilimlerin bağımlılığını ve çeşitliliğini hesaba katan bir bilimlermodelini de tarif etmeye çalışır. Bu modele Elias, ilk etapta teorik-ampirikbilimlerin ana gruplarını teşkil eden fizik-kimya, biyoloji ve insan bilimleriningeçtiği belli bir sürece dikkati çekerek yaklaşıyor. Bu süreç öyle bir seyir izlemektedirki, “bu bilim gruplarının araştırma alanlarını teşkil eden, artarak dahayoğunlaşan ve özellikle daha yoğun bir şekilde entegre olan oluşuklar (nesne),nispeten daha az yoğun olanlardan meydana gelmekte ve gerektiğinde bu sonunculartekrar çözülerek ilk hallerine geri dönmektedirler” (Elias, 1983b: 187).Elias fizikçiler arasında sıkça karşılaşılan bir anlayışa da işaret eder. Buna göre,bütün dünyayı ve onun özelliklerini oluşturan en küçük parçacık keşfedilince,evrenin ve dolayısıyla bilimlerin sorunlarıyla ilgili çözümün ana anahtarı dabulunacaktır. Elias açısından “bilimlerin çeşitliliği anlayışının karşısında duran,yani özellikle de fizik, biyoloji ve insan bilimleri arasındaki farklılığın, böylecebir bilimler teorisi anlayışının karşısında duran en büyük engel, asıl bu düşüncedir”(Elias, 1983b: 189) Diğer yandan, fizik (bilimi), ‘Bilim’in modeli olma hakkıylailgili meşruiyetini, dünyadaki her şeyi oluşturan en küçük parçacıklarıaraştırdığını öne sürerek kanıtlamaya çalışmaktadır. Böylelikle, bütünün parçalarabölünmesi ve parçaların izolasyonu anlamına gelen analizi, bilimsel yasave araştırma sonuçlarının sembolik tarifi olan yasa niteliğindeki teorileri bulmanınbaşlıca bilimsel yöntem olduğu şeklinde bir postülayı savunmaktadır.Elias buna karşılık, sentez formlarının, yani entegrasyon süreçlerinin, doğal süreçlerarasındaki dağılım ve deentegrasyon süreçleri kadar önemli bir rol oynadıklarınıöne sürer. Böylece Elias, hem zamansal-mekânsal yapı ve süreç modellerininoluşumunu, hem de mekân ve zamandan bağımsız matematikselformüller olarak ortaya konabilen bilimsel yasalardan farklı olarak, bu teorikoluşuklarda mevcut zamansal-mekânsal karakterin, üç ya da dört boyutlu biryapıya sahip olduklarını teşhis eder. Ancak Elias’a göre, bilim teorisyenlerininbüyük çoğunluğu, bilimlerdeki bu reel gelişmelerin farkında değildirler; çünküonlar, gelişmenin ve değişimin/dönüşümün yapısıyla ilgili sorunlara yaklaşmayolunu kapatan felsefî geleneklere bağlıdırlar.Bu demektir ki bilimler modelinin geliştirilmesi, bilimlerin gelişmesine ayakuyduramamıştır. Böyle bir durumda, bilim teorisyenlerinden beklenen şey, bilimleringelişmesi, örneğin bilimlerin sürekli farklılaşması ve ihtisaslaşması konusuylailgili açıklamalardır. Bunun yapılması yerine, tek bir bilim, alışılageldiği