PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

anatomik yap ıs ı sistematIte gövde, yaprak ve çiçek kar şılaşt ırmal ı morfolojilerindeanahtar durumdad ır. Önceleri angiospermlerde trilaküner nodlu bitkilerin, unilakünernodlu bitkilere nazaran daha ilkel olduklar ı ileri sürülmü ştür (Sinnot, 1914). Daha sonragymnosperm ve angiosperm nodlar ı üzerinde yap ılan çal ışmalarda bu görü şün doğruolmadığı ortaya ç ıkmışt ır. Bir çok araşt ırmac ı, pteridophytada bir çok türde,Cordiatales'te, Bennettitales'te, Ginkgo, Ephedra' da gövdeden ayr ılan yapraklarmunilaküner bo şluklar yapt ıklarını göstermişlerdir. Benzer şekilde dikotiledonlarda da ikiyaprak izli unilaküner nodlar gözlenmi ştir. Bu bilgilerin ışığında şu sonuçlar ortayaç ıkmaktad ır; (1) Ranales'in birçok türünde unilaküner dü ğüm ilkelliğin işaretidir vePteropsida'n ın ilkel gruplar ında bu yap ın ın görülmesi, evrimle de ğişim olduğunugöstermektedir, (2) diğer baz ı dikotiledon türlerinde, örne ğin; Leguminosae,Anacardiaceae ve diğer familyalarm türlerinde görülen unilaküner dü ğüm, trilakünerdüğümün indirgenmesi ile oluşmuştur, (3) Epancridaceae, Chloranthaceae gibi baz ıdikotiledon familyalar ında, evrim s ıras ında unilaküner dü ğümden, trilaküner düğümedönüşüm olduğunu gösteren işaretler vard ır.Primer gövde boyunca seyreden iletim demetlerinde dü ğümlerde ve düğümaralar ında anatomik yap ı bak ımından farkl ılaşma görülür. Düğümlerde iletim demetleri,yapraklara ve yan dallara ayr ılan demetlerden dolay ı daha kompleks yap ıdad ır. Baz ıotsu bitkilerde dikine seyreden iletim demetleri enine seyredenlerle dü ğümlerdebirleşirler. Dolay ıs ı ile iletim demetlerinin histolojik yap ıs ı düğümlerde değişime uğrar.Hücre boylar ı ayn ı demetin düğüm aras ı bölgelerinde görülenlerden daha k ısadır. Özdeğişiklik gösterir. Düğümün öz bölgesinde daha çok kollenkima ve sklernkimahücreleri görülür. Sekonder yap ıya geçmiş gövdelerde bu farklar ortadan kalkar.Görevinin gereği olarak iletim demeti, kök ucundan, tepe, yandal ve yaprakucuna kadar kesiksiz olmal ıd ır. Baz ı bitkilerde (ilkel bitkilerde) bir iletim demetigövdeye özel olup (Kaulin demet) doğrudan kökten tepeye uzan ır. Bundan farkl ı olandemetler, yine bundan ç ıkarak yapraklara ayr ılan yaprak demetleridir. Bu demetleroldukça küçük ve basittir. Yaprak demetleri kaulin demetle basit bir şekilde birleşirler.Pteropsida (eğreltiler, gymnospermler ve angiospermler) gövdedeki damardemetlerinden yapraklara ayr ılan damar demetleri oldukça geli şmiştir. Gövdedekidemetten ayr ılan, yaprak demetinin gövdedeki ayr ılma bölgesine yaprak izi denir ( şekil10-1). Gymnospermler ve angiospermler de gövdedeki primer iletim sistemi üzerindeyaprak izleri görülür. Gövdedeki demetten ayr ılan yaprak izinin hemen üst k ısmında ana13