PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

iklim bölgelerinde çok kullan ışlıdır. Sene halkalarma bakarak çok isabetli tahminleryap ılabilmektedir. Buna kar şılık toprak suyunun yeterli olduğu bölgelerde senehalkalar ı arasında farklar oluşmamaktad ır.Çevre faktörlerinde görülen ola ğan d ışı her hangi bir olay, bozuk halkageli şimine sebep olmaktad ır. Örneğin aşır ı yağış, geniş halka oluşumuna, kurakl ık,halkan ın dar veya tamamen yok olmas ına sebep olmaktad ır. Odundaki halkalarabakarak geçmiş senelere ait klimatolojik tahminler yap ılabilmektedir. Arkeolojiktarihleme çal ışmalar ında ise çapraz tarihleme metodu uygulanır. Herhangi bir yörede,evlerde kullan ılan kütük ve tahtalardan, kaz ılardan ç ıkar ılan tahta materyalden, aletolarak kularulan odunlu materyalden al ınan parçalardaki sene halkalar ı, o bölgedebulunan en ya şlı ağaçtan alman karottaki sene halkalar ı ile karşılaşt ırıl ır ve benzer senehalkalarma bakarak ya şlar ı belirlenir. Baz ı bölgelerdeki canl ı ağaçlar ın yaşları, altk ısımlar ında binlerce seneye ula şabilir. Örneğin Kuzey Amerika'da bulunanSequoiadendron'un altta 5-6 m çapa eri şen gövdesinde 3500 sene halkas ı, California'dabulunan, Pinus aristata' da 4600 sene halkas ı say ılmışt ır. Bunlara bakarak günümüzden3500-4600 sene geriye kadar dendrokronolojik tahminler yap ıla bilmektedir.Odunun yap ısı ve mikroskobik özellikleri: Farklı türlerin odunlarmm farkl ıözellikte olmas ı, onlar ın kullan ılma alanlar ında etkiler. Farkl ılıklar, ks ılem dokusununhistolojik ve kimyasal yap ıs ındaki farklardan ileri gelir.Odunu histolojik özellikleri: Trakelerin bulunu şu, dağıl ışı, sklerankimanınolmas ı veya olmamas ı, varsa oran ı, hücre çaplar ı, çeper kalml ıklar ı, hücre boylar ı,şekilleri, hücrelerin uçlar ın ı/1 şekilleri, bağlanmalar ı, öz ışınlar ın ın genişlikleri ve hücresay ılar ı, tilosesin olmas ı veya olmamas ı gibi özelliklerdir.Odunun Kimyasal özellikleri: Odunu kimyasal yap ısı da kulan ımmda önemlirol oynar. Kimyasal özellikleri çeperdeki sellüloz, lignin, süberin gibi maddelerin, hücreiçinde depolanan sak ızlar, reçineler, tanenli maddelerin bulunmas ı ve miktarlar ıoluşturur.Odunun a ğırlığı : Sekonder ks ılemde hücre çeperini olu şturan maddelerinyoğunluğu hemen hemen bütün bitkilerde e şittir ve takriben d = 1,53 dür. Odundakiağırl ık farklar ı çeperlerin kal ınl ıklarmdan ve lümenlerinde biriken maddelerde ilerigelir. Örneğin, Diopyros gibi hücre çeperleri kal ın, lümenleri küçük, çok sayıdasklerankima hücresi ihtiva eden bitki odunlar ı ağırd ır. Populus ve Tilia 'da olduğu gibisklerankima hücreleri az say ıda olan, hücre çeperleri ince, geni ş lümenli olan, bol31