PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

Buraya kadar gördü ğümüz kök çe şitleri yayg ın olarak görülen, su alma, iletme,depo ve bitkiyi topra ğa bağlama ödevlerini bir arada yapan genel köklerdir. Baz ı köklerise özel tek bir görev için morfolojik olarak şekillerini de ğiştirmişlerdir. Örneğin bir çokkök, normal ve anormal sekonder geli şme ile etli depo organına dönü şmüştür. Baz ıkökler mangrov bitkilerinde olduğu gibi büyük yap ıda, otlarda olduğu gibi küçükyap ıda destek kölderine dönü şmüştür. Baz ı kökler havaland ırma organ ı veya dikenşeklinde özelle şmişlerdir. Baz ı sarma şıklarda gövdeden olu şan ek kökler, t ırmanmayüzeyine tutunmay ı sağlayacak şekilde özelle şmişlerdir. Mikorrhiza ve nodüllü kökler,daha kısa olup iç yap ı bak ımından da özelle şmişlerdir. Çevre şartlar ıda kök sisteminietkiler. Kurak topraklarda geli şmiş kök sistemi oluşur. Kumlu topraklarda geli şenbirçok bitkide (Örn. Tamarix ve Retama) yüzeye yakın ve paralel uzanan, da ğınıkmetrelerce uzunlukta kökler olu şur.Kök metamorfozlan ( şekil 74):1- Yumru kök: Besin maddesi depo etmek için şi şkinleşmiş köklerdir. Brassica(turp), Daucus (havuç),Orchis (salep) kökleri yumru köktür.2-Kontraktil kök (Çekme kökü): Önce fazla miktarda yedek besin depo edenbu kökler sonra, fazla besini harcayarak, yüzeylerinde pililer meydana getirirler veboyları k ısal ır. Bu tip birbirini takip eden k ısalmalarla kök daha iyi toprağa tutumr vederine gider. Örnek: Lilium margotum (k ırmız ı zambak), Crocus (safran) ve Arum( dana ayağı).3-Diken kök: Savunma ödevi görmek üzere diken halini alm ış köklerdir.Monokotiledonlardan baz ı palmiyelerde görülür. Örnek: Phoenix (hurma)4- Haustorium (emeç ve sömürme kökleri): Parazit bitkilerin konukçu bitkidokusu içine soktuklar ı kökledir. Örnek: Viscum (ökse otu) ve Cuscuta (küsküt,cinsaç ı).5- üretken kök: Baz ı kökler, özellikle dikotiledon kökleri, gövde vericitomurcuklar ta şırlar. Bu tomurcuktan meydana gelen yavru bitki, ana bitkiden ayr ılarakyeni bir fert meydana getirir. Böylece bitki ço ğalır. Coranilla varia (renkli burçak) veConvolvulus arvensis'de (tarla sarma şığı) rastlan ır. Ayr ıca birçok od ıınlu dikotiledon,kök çeliği ile üretilir.6- Hava köleleri: Hava içinde yani topra ğm dışında geli şen köklerdir. Değişiködevler görürler. Hedera helix'de (duvar sarma şığı) gövdeden meydana gelen adventifköleler tutunmay ı ve t ırmanmay ı sağlar. Baz ı tropik bitkilerde hava kökleri sülük kökleri88