Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
34 PANORAMA<br />
Otomotiv<br />
tekstilleri*<br />
© Karl Mayer<br />
TEKSTİL & TEKNİK | NİSAN | APRIL | <strong>2017</strong><br />
Trafik yoğunluğunun artması ve gelişen ticaretle<br />
birlikte uzun süren seyahatler, insanların ulaştırma<br />
araçlarının içerisinde daha fazla zaman geçirmesine<br />
neden olmaktadır. Bu amaçla araçlarda kullanılan<br />
tekstil materyallerinden beklentiler yükselmiştir.<br />
Ulaştırma tekstilleri veya taşımacılık tekstilleri, teknik<br />
tekstiller içerisinde maddi değer bakımından birinci,<br />
üretim miktarı bakımından paketleme tekstillerinden<br />
sonra ikinci sırada yer almaktadır. Büyüme oranı yavaş<br />
olmasına karşın köklü ve sağlam bir endüstridir.<br />
Bünyesinde uçak, tren, gemi, tekne ve otomotiv gibi<br />
birçok taşıma aracı bulunmaktadır. Maddi açıdan<br />
bakıldığında ulaştırma tekstilleri teknik tekstiller içerisinde<br />
en değerli pazar konumundadır. bOtomotiv<br />
endüstrisinde farklı hammadde ve üretim yöntemleriyle<br />
üretilmiş birçok tekstil ürünü kullanılmaktadır.<br />
Dokunmamış (nonwoven) ve dokuma kumaşlar en<br />
çok kullanılan kumaş türleridir. Kullanılan tekstil ürünleri<br />
kullanım alanlarına göre; halı, emniyet kemeri,<br />
hava yastığı, ses izolatörü, koltuk döşemelik kumaşı,<br />
koltuk astar kumaşı, lastik kord kumaşı, koltuk dolgu<br />
kumaşı, kapı içlerinde, filtre kumaşı ve branda sayılabilir.<br />
Bir binek otomobilde yaklaşık 20kg tekstil malzemesi<br />
kullanılmaktadır. Bu rakam gittikçe artmaktadır.<br />
Günümüzde otomotiv tekstillerine yönelik kumaş<br />
üretiminde kalite, uygun fiyat, zamanında üretim ve<br />
müşteri beklentilerini yerine getirilmesi en önemli<br />
konuların başında gelmektedir. Orta sınıf bir otomobilde<br />
kullanılan tekstil materyallerinin en büyük grubunu<br />
polipropilen veya poliester liflerinden üretilen<br />
şekil verilmiş veya düz formda kullanılan dokunmamış<br />
kumaşlar (nonwoven) oluşturmaktadır. İkinci sırada<br />
yer alan döşemelik kumaş grubunda, poliester<br />
ipliklerinden genellikle düz veya kadife teknolojisiyle<br />
üretilen dokuma kumaşlar bulunmaktadır. Otomotiv<br />
materyallerinde, kopma mukavemeti, aşınma karşı<br />
direnç, boncuklanma, patlatma mukavemeti gibi<br />
mekanik özellikler, ışık haslığı, ter haslığı, sürtme haslığı<br />
gibi eskimeye karşı haslık özellikleri, güç tutuşurluk,<br />
kir ve yağ iticilik ve kedi köpek gibi tırnaklı hayvanların<br />
kumaşa verebileceği zararı ölçmek için kumaştan<br />
lif veya iplik çekme testleri çok önemlidir.<br />
LASTİK VE KORD KUMAŞI<br />
Ulaştırma araçlarında kullanılan lastiklerin içerisinde<br />
kord kumaşı adı verilen tekstil malzemesi kullanılmaktadır.<br />
Bu kumaş çok seyrek atkı iplikleriyle (1-2tel/cm),<br />
nylon6.6, poliester, rayon, aramid, kevlar türü yüksek<br />
bükümlü çözgü ipliklerinden genellikle bezayağı<br />
bağlantısında dokuma tekniğiyle üretilmektedir.<br />
Kord kumaşı takviye ve boyut sabitliği sağlayarak,<br />
yükün lastik üzerine eşit oranda yayılmasını sağlar.<br />
Lastiğin yük taşıma kapasitesini artırır. Çözgü iplikleri<br />
yük taşıma görevi yaparken atkı iplikleri çözgü ipliklerini<br />
bir arada tutmak için kullanılır. Bugünkü kullandığımız<br />
lastiğin geliştirilmesinde başlıca üç isim ön plana<br />
çıkmaktadır. Birincisi 1839 yılında Amerika Birleşik<br />
Devletlerinde kauçuğun sertleştirilmesini keşfeden<br />
Goodyear, ikincisi 1845 yılında pnömatik lastik kavramını<br />
geliştiren ve patentini alan İskoçyalı mühendis<br />
RW Thompson, üçüncüsü 1888 yılında bu lastik içerisinde<br />
kauçuğu takviye etmek için kanvas türü kumaş<br />
kullanan Dunlop’tur. Orta modern seviyede bir otomobilde<br />
kullanılan teknik tekstillerin yaklaşık %12.8’i<br />
lastik içerisinde yer almaktadır. Lastik temel olarak<br />
kauçuk, kord bezleri ve çelik tellerden meydana<br />
gelmektedir. Çelik ve kord kumaşı kauçuğu takviye<br />
eden ve lastik içerisinde yükü taşıyan ana yapılardır.<br />
Bir lastiğin bileşenleri incelendiğinde %9-10’u kord kumaşı<br />
oluşturur. %50’side kauçuk kısmıdır. Lastiği takvi-
Change language