TURK YAZILARI.indd - Azərbaycan Milli Kitabxanası
TURK YAZILARI.indd - Azərbaycan Milli Kitabxanası
TURK YAZILARI.indd - Azərbaycan Milli Kitabxanası
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Та рих йе ти йцз сяк сян бе шин дя,<br />
Ся фяр айы нын йи эир ми бе шин дя.<br />
Йол цз ря ня бол са би ти дим ки таб,<br />
Ктиаб нын со нун да бу бир гач кя лам<br />
Йа зыб тяш ки ря гыл дым са на, вяс са лам.<br />
Пое ма нын мяз му ну на эя лин ъя, ону де мяк ла зым дыр ки, тяр ъц -<br />
мя Ни за ми нин "Хос ров вя Ши рин" пое ма сы нын мяз му ну иля де мяк<br />
олар ки, та ма ми ля ей ни лик тяш кил едир.<br />
Пое ма да ня зя ря чар пан ясас фяргляр юзц нц эи риш щис ся дя эюс тя -<br />
рир. Бе ля ки, яэяр Низами пое ма ны ит щаф ет ди йи Гы зыл Арсланын мяд щи<br />
иля баш ла йыр са (ал ла щын вя пей ьям бя рин мяд щи ня зя ря алын мыр), Гцт -<br />
бцн яся рин дя Гы зыл Арслан Ти ни бяй ля явяз олу нур. Гцтб ей ни за -<br />
ман да, пое ма ны ХЫВ яср ядя би щя йа ты иля сяс лян дир мя йя ча лыш мыш<br />
вя бу на мц вяф фяг ол муш дур. Ясяр яс лин дя Ни за ми нин "Хос ров вя<br />
Ши рин" пое ма сын дан бир нюв иг ти бас дыр. Бе ля ки, ясас мяз мун (щят -<br />
та бейтляр, як сяр щал лар да мис ра лар бе ля) мц ща фи зя олун муш, ла кин о<br />
дюв рцн ядя би ди ли ня хас зян эин пое тик им кан лар дан, рян эа рянэ бир -<br />
ляш мя ляр вя ме та фо ра лар дан мя ща рят ля ис ти фа дя олу на раг бир нюв ори -<br />
жи нал 1 ясяр ор та йа чых мыш дыр. Баш га сюз ля, биз бу ра да щяр фи тяр ъц мя -<br />
дян йох, бял кя дя йа ра ды ъы ся ъий йя да шы йан иг ти бас дан сющ бят ача<br />
би ля рик.<br />
Гцт бцн "Хос ров вя Ши рин" пое ма сы нын ял йаз ма сы 240 ся щи фя дян<br />
иба рят дир Ъя ми 91 фя сил дян иба рят олан бу ясяр дя 4770 бейт вар дыр.<br />
Эю рцн дц йц ки ми, Гцтб Ни за ми нин пое ма сы ны бир нюв их ти сар ла тяр ъц -<br />
мя ет миш дир. Бе ля ки, онун пое ма сы Ни за ми нин ясяриндян тяг ри бян<br />
2300 бейт аз дыр (Ни за ми нин "Хос ров вя Ши рин" пое ма сы 7000 бейт -<br />
дян иба рят дир).<br />
А. А. Зайончковскинин ла тын ялиф ба сы иля ща зыр ла йыб няшр ет дир ди -<br />
йи мятнин цму ми щяъ ми 304 ся щи фя дир.<br />
Гцт бцн "Хос ров вя Ши рин" пое ма сы да ал ла щын вя пей ьям бяр ля -<br />
__________<br />
1 Ã. Þ. Àëèåâ. Ëåãåíäà î Õîñðîâå è Øèðèí â ëèòåðàòóðàõ íàðîäîâ Âîñòîêà,<br />
Ì., 1960.<br />
46<br />
рин мяд щи иля баш ла йыр. Сон ра кы бюл мя ляр Ни за ми дя ол ма йан, Гут -<br />
бцн яла вя ля ри дир: "Шащ за дя Ти ни-бяк хан мяд щи", "Мя ли кя мяр щу -<br />
мя хан Мя лик мяд щи", "Ки таб назм гыл ма ьа ся бяб бя йан айур".<br />
Пое ма да олан сон ра кы фясилляр Ни за ми дя ол ду ьу ки ми дир. Пое ма<br />
яся рин цзц нц кю чц рян Бир ья нин яла вя си иля би тир.<br />
Йе ри эялимшкян, ону да гейд ет мяк ис тяр дик ки, яла вя нин ди ли иля<br />
Гцт бцн тяр эц мя ди ли ара сын да мцяй йян фяргляр вар. Бе ля ки, Бир эя -<br />
нин ди лин дя гып чаг елементляри чох га ба рыг шя кил дя дир. Биз ъя, еля о<br />
(Бир эя), Гцт бцн яся ри цзя рин дя мцяй йян "гып чаг ямя лий йа ты" апар -<br />
ма мыш де йил. Бу ну еля Бир эя нин "Би ти дим ки таб ны хя та сын ба хыб"<br />
ъцм ля син дян дя эюр мяк олар. Бир эя нин яся рин "хя та сы ны" не ъя тяс -<br />
щищ ет мя си щаг гын да дя гиг фи кир сюй ля мяк чя тин лик тю рят ся дя, онун<br />
(Бир эя нин) пое ма йа ет ди йи яла вя нин ди ли иля пое ма нын ди ли ни мц га -<br />
йи ся дя бя зи ъя щят ляр ай дын олур. Аша ьы да кы пар ча йа диг гят един:<br />
Гцтб:<br />
Бир эя:<br />
Ни чя йыл бол ды ъа ным юс кяр ер ди,<br />
Кю нцл дя ош бу ян ди шя бар ер ди.<br />
Тц зцб тил бцл бц лц бу назм цзя саз,<br />
Бу пяр дя ич ря кал тур дум хош аваз.<br />
Йа ры бер ди уьан тц кят дим би тиб,<br />
Идим кя бу рун раг тц кял айы тыб.<br />
Идим тяв фиг бер ди та мам гыл дым ош,<br />
Йа ди эар мя нин дин са на гой дум ош.<br />
Гцтб пое ма ны тяр ъц мя едяр кян бу ра йа ет ди йи яла вя дя тяк ъя Ти -<br />
ни бяй вя онун ха ны мы Мя ли кя ни мядщ ет мяк ля ки фа йят лян мир. О,<br />
__________<br />
1 А. Зажачзкоwски. Нажстрсза wерсжа туреъка Щусрцв у Сирин Гутба, Wарсзаwа, 1958.<br />
47