Autonomia programowa uczelni. Ramy kwalifikacji - MNiSW

{3}
KOMPETENCJE PERSONALNE I SPOŁECZNE 141
• oraz dwie meta-umiejetności:
– komunikacja
– uczenie się
Przypomnijmy, że są one rozwinięciem czterech podstawowych celów kształcenia szkolnictwa
wyższego, wśród których, obok przygotowania do pracy zawodowej oraz tworzenia
podstaw dla zaawansowanej wiedzy znajdujemy także rozwój indywidualny kształconych
oraz ich przygotowanie do aktywnego życia obywatelskiego w demokratycznym społeczeństwie.
Tych ostatnich dwu punktów ramy kwalifikacji pominąć nie mogą – i realizowane są one
właśnie w dziale „kompetencje personalne i społeczne”, a w szczególności w punkcie „ocena
i formułowanie sądów”, którego rozwinięcie w cytowanym dokumencie brzmi następująco:
Cykl
1
2
3
Ocena i formułowanie sądów
Potrafią zbierać i interpretować dane, ….. aby na ich podstawie formułować sądy, które uwzględniają
przemyślenia dotyczące istotnych kwestii społecznych, naukowych lub etycznych
Potrafią łączyć posiadane wiadomości w spójną całość i radzić sobie ze złożonością oraz formułować
sądy na podstawie …. Które uwzględniają jednak przemyślenia na temat odpowiedzialności
społecznej i etycznej związanej ze stosowaniem w praktyce ich wiedzy i sądów …
.. powinni być w stanie przyczyniać się, w ramach działalności naukowej i zawodowej, do postępu
technicznego, społecznego lub kulturalnego w społeczeństwie opartym na wiedzy.
W rozdziale wstępnym (1.2.) tego dokumentu cele kształcenia, których realizacją
są „kompetencje personalne i społeczne” zyskują następującą dodatkową charakterystykę:
„…demokracja zależy ostatecznie od aktywnego uczestnictwa wykształconych obywateli.
Kształcenie na wszystkich poziomach odgrywa zatem kluczową rolę w rozwoju
demokratycznej kultury. Oprócz uniwersalnych umiejętności aktywne uczestnictwo obywateli
wymaga … kształtowania postaw i wartości demokratycznych oraz umiejętności
krytycznego myślenia. O tym aspekcie kształcenia w szkołach wyższych wspomniano
w Deklaracji Bolońskiej, a został on wyraźnie zaakceptowany w Procesie Bolońskim dzięki
zapisom w Komunikacie Praskim i Berlińskim”.[op. cit. s.12] . Jeśli idzie zaś o „rozwój
osobowy”, to dokument podkreśla, że jest to niezbywalny cel kształcenia każdej placówki
edukacyjnej wyraża zaniepokojenie tym, że umasowienie edukacji wyższej i jej nakierowanie
na praktyczne funkcje zawodowe spowodowało, że ten cel jest słabiej rozpoznawany
i intencjonalne realizowany przez uczelnie – ku ewidentnej stracie społecznej oraz
osobistej uczących się.
W komunikacie ministrów z Bergen, który wprowadził ramy kwalifikacji w EOSW (maj 2005)
można także znaleźć inne postulaty kierowane pod adresem uczelni a dotyczące:
• ważności kształtowania poszanowania i zrozumienia dla wartości między- czy ponadkulturowych,
• wzmocnienia zasady publicznej odpowiedzialności szkolnictwa wyższego w kontekście
kształtowania współczesnego społeczeństwa Europy; a w tym na wzmocnienie społecznej
spójności Europy i podkreślenie społecznego wymiaru kwalifikacji absolwentów;
• przygotowania studentów do aktywnego obywatelstwa,
• rozumienia deskryptorów efektów kształcenia w taki sposób, aby mogły się tam znaleźć
trzy elementy: (i) wiedza i rozumienie (knowing and understanding), (ii) wiedza jak działać
(knowing how to act) oraz (iii) wiedza jak być (knowing how to be). Ten ostatni element
postuluje przekaz wartości jako integralnego składnika poznawania i współbycia
z innymi w środowisku społecznym i może być również przetłumaczony jako „postawy”
i/lub, jak przyjął Komitet Sterujący, „kompetencje personalne i społeczne”.
W polskiej interpretacji Deskryptorów Dublińskich przygotowanej przez Grupę Roboczą
ds. KRK znajdujemy takie ich rozwinięcie (patrz także rozdz. 1.3. niniejszej publikacji)