Å UMARSKI LIST 7-8/1947

Zona regresivne privrede zauzima uglavnom planinsko i
brdovito područje mediteranskih zemalja kao i mnogih drugih krajeva. Ova
zona je karakterisana:
a) regresijom vegetacije sa
fo) degradacijom tla kao posledicom.
Regresiju vegetacije prati regres poljoprivrede i šumarstva, tako da se
•obe privrede u zadnjem stepenu regresa sastaju na ekstenzivnom pašnjačkom
gospodarstvu koze i ovce.
Degradacija tla ove zone deluje na poljoprivredne površine u nizinama
tako da ih odnosi, zasipava kamenim materijalom i pretvara u močvare.
Šumarstvo ove zone i njegovi problemi vezani su za poljoprivredu i stočarstvo
i njihovu ekonomiku.
Uloga šumarstva u ovoj zoni proizlazi iz saznanja da samo šuma može
trajno sprečiti degradaciju tla odnosno sačuvati njegovu pvodukcionu sposobnost.
U gazdinstvima regresivne zone, čovek da bi živeo uništava sam ili sa
svojom stokom izvore sredstava koja su mu potrebna za život, t. j. biljni
pokrov i produktivno tlo. Takvo gazdinstvo u odnosu: životinja — biljka
nazvao je Engels »pljačkaškim gazdinstvom«, koji odnos također važi i za
odnose: čovek-životinja-biljka i čovek-biljka.
Pljačkaško gazdinstvo međutim nije samo balkanski, odnosno mediteranski
specijalitet. Američki ekonomist Baker • na internacionalnoj konferenciji
poljoprivednih ekonomista u Londonu 1935. godine podneo je referat iz
kojega se vidi da je usled nerazumne šumske politike i ekstenzivnog iskorišćavanja
tla za žitarice u SAD:
14,568.000 ha tla nesposobno za obrađivanje
40,000.000 ha tla izgubilo mekotu, a
50,000.000 ha useva je gubi, ili drugim recima:
X U čitave obradive površine SAD je izgubila svoju zdravicu a Vs je gubi
brzini koracima.
Seljačko gospodarstvo SAD u celosti uzevši — prema Santalovu — je
do sada još uvek ekstenzivno, bez obzira što ono u izvesnim reonima nosi
visoko intenzivni karakter.
Pljačkaško gazdinstvo ima svoje uzroke koji su društveno-ekonomske
prirode (kojima su se pridružili i nepovoljni klimatski uslovi) i sa kojima ćemo
se pozabaviti, radi velikog interesa koji oni imaju za nas, radi određivanja
uloge i linije naučno-istraživačkog rada u regresivnoj zoni naše primarne privrede,
s kojom se jedino i bavi ovaj članak.
IV.
U našoj državi regresivna zona privrede zauzima Istru, Hrvatsko Primorje,
Liku, Hercegovinu, deo Bosne, Dalmaciju, Crnu Goru, deo Srbije,
Kosmet i Makedoniju. Na tom području dolaze oaze stabilizovane poljoprivrede
•u nizinama, mestimično već napadnute od bujica i poplava, kao i oaze šumske
privrede u planinskim krajevima, čija se površina konstantno smanjuje. Jedno
od glavnih vrela prihoda regresivne zone jeste ekstenzivno stočarstvo sitnom
stokom i primitivno ratarstvo.
225