Å UMARSKI LIST 7-8/1947

je zemljoradnicima za kupovinu svih monopolskih i industrijskih predmeta,
za takse i t. d. 1.— dinar dnevno.
Sem poreskog opterećenja seljak je bio pljačkan još u obliku interesa na
kredit i otvorenih ekonomskih makaza t. j. visokih cena industrijskih proizvoda
a niskih poljoprivrednih.
U poslednje vreme počelo je bilo i prodiranje kapitalističkog sektora u
poljoprivredu u vidu najamnog rada i jačanja veleposeda. Inače veleposed
nije bio kod nas zastupan kao na pr. u Grčkoj i Albaniji.
Obično se držalo da je Jugoslavija bogata sa stokom, međutim to nije
tačno. Jugoslavija je po broju stoke na 100 stanovnika bila za:
goveda
konje
svinje
ovce
koze
na 17 mestu
и U и
A П »
» 6 »
, ~ 8
Kako je 2 /з našega prihoda do stočarstva otpadalo na goveda i svinje u
kojoj stoci smo bili na poslednj'm mestima, to se najbolje vidi nivo našega
stočarstva. S druge pak strane usled slabe kvalitete pašnjaka i slabe produkcije
stočne hrane i ekstenzivnog stočarstva ispada da su krajevi regresivne
privrede prenaseljeni sa stokom.
Regres ratarstva kretao se u tri pravca:
1. Iscrpljivanje tla usled nedostatka đubreta.
2. Cepkanjem poseda usled prenaseljenosti i
3. Erozijom, zasipavanjem i zamočvarenjem.
Iscrpljene oranice su ostavljane dugo pod ugarom, dok se potpuno ne
napuste kao oranice i iskorištavaju kao proletnji pašnjak. Takve bivše oranice
mogu se videti na podučju Krša obraštene Cardusom (duž kraških polja Livanjskog,
Glamočkog i t. d.). Regres ratarstva završio se na ekstenzivnom stočarstvu!
Usled svih napred navedenih faktora u krajevima regresivne privrede,
ekzistencija je u najvećoj meri ovisila od površina koje ne spadaju u oraču
zemlju :od pašnjaka, utrina, šuma, šikara i planinskih pašnjaka na kojima je
došlo usled prekomerne paše i drvarenja do regresije vegetacije i degradacije
tla, pa je tako regres poljoprivrede povukao i regres šumarstva.
V.
Regres šumarstva je bio još ubrzan direktno i indirektno kapitalističkom
eksploatacijom (odnosno devastacijom) naših šuma, što se najbolje vidi u Bosni.
Bosna kao glavna sirovinska baza za našu drvnu industriju zauzima posebno
mjesto u Jugoslaviji, i u kojoj je regres poljoprivrede i šumarstva uzeo
velike razmere i rapidnu brzinu. To je najmlađa zemlja pljačkaškog gazdinstva
na Balkanu. Sve što je do sada rečeno za Jugoslaviju važi i za Bosnu u
pojačanoj meri. Dva su faktora prema tome koja su naročito uslovili brzo
propadanje poljoprivrede i šumarstva:
227