Å UMARSKI LIST 7-8/1947

Vlašić planina je prema Filipoviću danas sva pod Nardusom koji prestavlja
najsterilniji tip pašnjaka. Nardus već osvaja Dinaru, a čvrsta uporišta
ima već na Šatoru i Vitorogu.
Prema profesoru Horvatu Nardetum pokriva danas i na Plješivici i
-severnom Velebitu velike površine i nastaje delimično direktno potiskivanjem
.šumskih zadruga a održava se pod uticajem paše i košnje.
Pašnjaci na dalmatinskom ostrvu Pagu također su primer privredne
regresije odnosno pljačke prirodnih uslova. Najprostraniji su pašnjaci na Pagu
assoc. Bromus-Chrysopogon na suvim i neslanim tlima. Pod uticajem intenzivne
paše prelaze u ekonomski potpuno bezvrednu assoc. Drypis.
Privredna regresija stočarstva u svom poslednjem stepenu: ekstenzivnom
pašnjačkom gospodarstvu završava se nekad na ovci nekad na kozi, a po nekad
na obe vrsti pomešane, prema vrsti regresije vegetacije.
Na goletima severne Albanije, oblast Skadarska zadržala se na poslednjem
stepenu regresije privrede i vegetacije jedna originalna balkanska rasa ovaca,
vrlo primitivna i osobito otporna tzv. skadarska ovca.
Pašnjaci ove oblasti su goli i kameniti sa vrlo slabom pašom. Pod uticajem
takvih uslova ishrane i klime izgleda da je prirodnom selekcijom stvorena
rasa skadarske ovce sa vrlo šiljatom i pokretljivom gubicom koja joj omogućuje
da pase i najkraću travu koju druga stoka nije u stanju da pase. Ta ovca
inače u svemu zaostaje za drugim ovcama i služi u prvom redu za produkciju
"vune grubog kvaliteta.
Uopšte uzevši pašnjačko gospodarstvo u planinskim krajevima je vrlo
labilna grana privrede. Ona može da se održi samo pod specijalnim uslovima
melioracije, zatim pedološkog sastava, inklinacije, umerenog broja stoke i
zaštite pašnjačkih površina po šumi.
Mogućnost produkcije stočne hrane pod takvim uglovima jeste osnova
za razvoj stočarstva dok zootehničke mere dolaze tek na drugo mesto. Unapređenje
stočarstva prema danom regresivnom stanju pašnjaka svakako je
nepravilno i negativno, jer vodi daljoj regresiji vegetacije i degredaciji tla.
Na pr. stanica za selekciju skadarske ovce koja je pre rata bila osnovana u
Skadru u cilju još boljeg iskorištavanja postojećih pašnjaka svakako je jedna
suvišna ustanova. Mnogo potrebnija bi bila ustanova za pošumljavsnje i melioraciju
tih površina, kako bi se stvorila mogućnost produkcije stočne hrane
i zaštite tla.
Problematika stočarstva je od osobitog interesa za šumarske institute
regresivne privredne zone. Na osnovu proučavanja ekonomike stočarstva u
vezi sa fitosociološkim ispitivanjem mogu se odmah odvojiti površine koje se
više ni kao pašnjaci ne mogu iskorišćavati (na pr. assoc. Drypis i t d) i koje su
tako slobodne za melioraciju i pošumljavanje. Od osobite je važnosti također
produkcija stočne hrane u šumskim kulturama i pređkulturama u cilju pomoći
.stočarstva i oslobođenja devastiranih površina radi melioracije.
x
vra
U ćelom dosadanjem izlaganju mogla se pratiti društvena uslovljenost
regresa poljoprivrede i šumarstva kao i njihova međusobna' povezanost, u 3
balkanske zemlje.
231