Zbornik radova konferencija OMC 2010

Takav pristup nalaže stalno ekonomsko praćenje svih faza projekta, a konačna
uspešnost se meri ekonomskim rezultatom kroz stavljanje u odnos prihoda od rezulata
geoloških istraživanja mineralnih resursa i povezanih troškova istraživanja. Planske, ali i
realne troškove pojedinačnog projekta je relativno lako utvrditi. Međutim vrednost
ostvarenog rezultata je znatno teže izraziti u monetarnim jedinicama, jer otkriveno rudno
ležište zahteva dalja detaljna istraživanja i razvoj u proizvodni sistem rudnika, tako da
nije definitivna vrednost per se. Stoga se kao najpogodnije za ocenu pojedinačnih
projekata može primeniti ekonomski princip potrebe ostvarenja željenog projektnog
rezultata, tj. otkrića ekonomski značajnog ležišta mineralnih sirovina, koje opravdava
dalja istraživanja i razvoj, uz minimalna ulaganja.
Utvrđivanje ekonomskog potencijala otkrivenih mineralnih koncentracija i
određivanje kriterijuma korporativnih investicija, zbog toga treba da je sastavni deo
svakog savremenog projekta. Realizaciju projekta, po određenim fazama, prati proces
menadžerskog odlučivanja, koji se odvija kroz osnovnu ekonomsku matricu odluka
(Tabela 1.), a slično generalnoj teoriji testiranja/provere pretpostavke/hipoteze
predmetnog projekta.
Tabela 1. Ekonomska matrica menadžerskog odlučivanja o realizaciji projekta geoloških
istraživanja [21]
Menadžerska odluka
Koncentracija minerala
Ekonomska Neekonomska
Buduće investicije Nastavak istraživanja Korektna odluka Greška drugog tipa
u detaljna istraživanja Prekid istraživanja Greška prvog tipa Korektna odluka
Budući da većinu procesa osnovnih geoloških istraživanja ne prati direktni
povraćaj uloženih sredstava u investicioni fond, to se ekonomska sigurnost investicija
mora obezbediti kroz kontrolu rizika ulaganja kapitala [20]. U menadžerskom
odlučivanju greška prvog tipa, odnosno prekid ekonomski pozitivnog projekta, dovodi
do gubitka mogućnosti povraćaja investiranih sredstava. U menadžerskom odlučivanju
greška drugog tipa, tj. investiranje kapitala pod uslovima visokog rizika u detaljna
istraživanja neekonomske mineralizacije, dovodi do porasta trošenja ograničenih
finansijskih sredstava za istraživanje. Za obavljanje geoloških istraživanja u uslovima
visokog rizika, suštinski je bitno da menadžerske odluke imaju za cilj smanjenje rizika u
nastavku istraživanja neekonomskih mineralizacija. Rizik prekida daljih istraživanja
ekonomske mineralizacije (greška prvog tipa) ne može se eliminisati i zastupljen je, u
statističkoj teoriji, kao značajan nivo, koji, u našem slučaju, prvenstveno zavisi od
stepena istraženosti i raspoloživih podataka i informacija za donošenje potrebnih
menadžerskih odluka.
Zbog ograničene količine geoloških i ekonomskih podataka i informacija, koji su
na raspolaganju posle osnovnih geoloških istraživanja, inicijalna ekonomska procena je
zasnovana na kvalitativnim ili semi-kvantitativnim pretpostavkama i procenama.
339